მნიშვნელოვანი არჩევნები და ნიჰილისტი ამომრჩევლები

22 წლის ანჟელა არუთუნიანი ადგილობრივი თვითმმართველობის არჩევნებზე მისვლას და არჩევანის გაკეთებას აუცილებლად აპირებს. თუმცა რა შეიცვალა ადგილობრივ თვითმმართველობასა და საარჩევნო კოდექსში, არ იცის. ანჟელა ფიქრობს, რომ არჩევნები რომ არ გაყალბდეს, 15 ივნისს საარჩევნო უბანზე ყველა ამომრჩეველი უნდა გამოცხადდეს.

„ნამდვილად არ ვიცი როგორ და რა ფორმით ჩატარდება არჩევნები და არც ამ არჩევნების მნიშვნელობაზე მიფიქრია. მაგრამ საარჩევნო უბანში აუცილებლად მივალ და ჩემს არჩევანს დავაფიქსირებ“, - ამბობს იგი.

ანჟელას მსგავსად, ინფორმაციას არ ფლობს მისი მეგობარი არაქსი ვირაბიანი.

„მეტი უფლებები რომ გადაეცემათ მუნიციპალიტეტებს ვიცი, მაგრამ, ჩემთვის რა იქნება სასიკეთო, არ ვიცი. რომ მივიდე, რაში დამეხმარებიან?“-კითხულობს იგი.

ანჟელამ და არაქსიმ არც 50%-იან ბარიერზე იციან რამე, თუმცა, მათგან განსხვავებით, დავით მაისურაძე ფიქრობს, რომ მაღალი საარჩევნო ბარიერით გამარჯვებული კანტიდატის ნდობა მოსახლეობაში უფრო მაღალი იქნება. თუმცა, აქვე მაისურაძე გარკვეულ საფრთხეებს ხედავს: „50%+1 ბარიერით შესაძლებელია არჩევნები უფრო ადვილად გაყალბდეს. ერთ ხმას როგორ ვერ იყიდიან?! ამის გაკეთება არავის გაუჭირდება. ამიტომ, როგორც არასდროს, უნდა ვიაქტიუროთ მოსახლეობამ“.


საქართველოს პარლამენტმა მიმდინარე წლის მარტის თვეში საარჩევნო კოდექსში შეტანილი ცვლილებები მესამე მოსმენით დაამტკიცა. ცვლილებების მიხედვით, საარჩევნო ბარიერმა აიწია და გამარჯვებული ის კანდიდატი იქნება, ვინც ამომრჩეველთა ხმების 50%+1 ხმას დააგროვებს.

ეს პრინციპი მხოლოდ მერებისა და გამგებლების არჩევაზე იმოქმედებს. რაც შეეხება საკრებულოს მაჟორიტარ წევრებს, ამ შემთხვევაში ის კანდიდატი გაიმარჯვებს, ვინც ხმათა უმრავლესობას დააგროვებს.

„სამოქალქო კულტურის საერთაშორისო ცენტრის“ გამგეობის თავმჯდომარე კოტე კანდელაკი ამბობს, რომ რაც უფრო მაღალია ბარიერი, მით უფრო მაღალია არჩეული კანდიდატის ლეგიტიმურობა: „დაბალი როცა არის, მაგალითად 30 პროცენტის შემთხვევაში, ერთ ადამიანს თუ დაუჭირა 30-მა პროცენტმა ხმა და დანარჩენმა გადაინაწილა 25, 20 ან 15 პროცენტი, ჯამში დამარცხებულებიუფრო მეტ ხმას აგროვებენ, ვიდრე გამარჯვებული, ამიტომ უფრო მეტი ხმა იკარგება და ნაკლებია ლეგიტიმურობა“.


„ადგილობრივი დემოკრატიის ქსელის ცენტრის“ თავმჯდომარე დავით ლოსაბერიძე ამბობს, რომ მერისა და გამგებლის არჩევის შემთხვევაში თუ კანდიდატმა 50 პროცენტზე ნაკლები ხმა დააგროვა, ამ შემთხვევაში, არჩევნებიდან ორი კვირის შემდეგ მეორე ტური დაინიშნება.

„მეორე ტური აუცილებელად ჩატარდება, მაშინაც კი, თუ პირველ ადგილზე გასული კანდიდატი ხმების 30 ან 40 პროცენტს დააგროვებს. მეორე ტურში გადადიან პირველ და მეორე ადგილზე გასული კანდიდატები, ამ შემთხვევაში იგივე პრინციპი მოქმედებს, როგორც პრეზიდენტის არჩევნების დროს“, - განმარტავს ლოსაბერიძე.

სამართლიან და ლეგიტიმურს უწოდებს კოტე კანდელაკი არჩევნების ორ ტურიან სისტემას. თუმცა, მის უარყოფით მხარეზეც საუბრობს და ამბობს, რომ მეორე ტურს დამატებით ფინანსური რესურსი და ორგანიზაციული საკითხები სჭირდება.


მერებისა და გამგებლებისგან განსხვავებით, საკრებულოს წევრების არჩევა იგივე წესით მოხდება, როგორც გასულ წლებში. გაიმარჯვებს ის კანდიდატი, ვინც ყველაზე მეტ ხმას დააგროვებს.

თუმცა, ამ არჩევნებში სიახლეა ის, რომ საკრებულოს წევრობის კანდიდატის წამოყენების უფლება აქვს არამხოლოდ პოლიტიკურ ძალას, არამედ საინიციატივო ჯგუფსაც.


ადგილობრივი არასამთავრობო ორგანიზაციები პოლიტიკურ პარტიებს და ხელისუფლებას კანონის ფარგლებში აქტიურობისკენ მოუწოდებენ. ასოციაცია „ტოლერანტის“ ხელმძღვანელი ცირა მესხიშვილი, რომელიც 1997-99 წლებში ახალციხის საკრებულოს დეპუტატი იყო, შიშობს, რომ არჩევნებში მოსახლეობის აქტიურობა დაბალი იქნება. მესხიშვილს საფუძველს მრავალწლიანი გამოცდილება აძლევს. მისი თქმით, გასულ არჩევნებს თუ გადავხედავთ, ადგილობრივი თვითმმართველობის არჩევნებზე მოსახლეობის აქტიურობა ყოველთვის ნაკლები იყო, 50%+1 ბარიერით კი, უმრავლეს რეგიონებში, მეორე ტური გარდაუვალი იქნება.

„მთავარი გამოწვევა ჩვენი, არასამთავრობო სექტორისაც და თვითონ იმ მონაწილეების, ვინც უშუალოდ კენჭს იყრის პარტიული, თუ მაჟორიტარული სისტემით, ის არის, რომ მაქსიმალური ინფორმაცია გავავრცელოთ მოსახლეობაში. კანონი დამტკიცდა ძალიან გვიან, მოგვწონს თუ არ მოგვწონს, დრო აღარ არის. მე არ მესმის რანაირად ვატარებთ არჩევნებს, სასწარაფოდ უნდა იქნას მიღებული ზომები. თითოელი პარტია მონაწილე მხარეა, ამიტომ, უნდა იყოს დაინტერსებული, უნდა გამოვიდნენ ოფისებიდან და დაიწყონ მუშაობა მოსახლეობასთან. მეორე ტურზე არ ვიცი რა იქნება, მაგრამ ხალხის მოყვანა რომ ძალიან რთულია, ეს ვიცი, ამიტომ, მერიც ასარჩევი დაგვრჩება და საკრებულოც“, - ამბობს ცირა მესხიშვილი.

ამომრჩეველთა ნაკლებად ინფორმირებულობაზე, ცირა მესხიშვილს ეთანხმება, „სამცხე-ჯავახეთის დემოკრატ ქალთა საზოგადოების“ ხელმძღვანელი მარინა მოდებაძე. მისი თქმით, მუნიციპალიტეტების დონეზე პოლიტიკურმა პარტიებმა და ხელისუფლებამ უნდა იაქტიუროს ამომრჩეველთან, მაგრამ, ცხადია კანონით მინიჭებული უფლებით.

„მოსახლეობა არის საინფორმაციო ვაკუუმში. მე მაქვს შეხვედრები და საუბარი მათთან. უმეტესობა არ აპირებს არჩევნებზე მისვლას. ნაწილი ფიქრობს, რომ საპრეზიდენტო არჩევნებია, ნაწილი კი ამბობს, რომ არჩევნებში ხმა დავით ნარმანიას უნდა მისცეს. ამიტომ სჭირდება მათ მეტი ინფორმირებულობა, გათვითცნობიერება, მუდმივი კონტაქტი და მუშაობა. მოსახლეობა ნიჰილისტურადაა განწყობილი“, - ამბობს მარინა მოდებაძე.

მისი თქმით, ბარიერი უნდა აწეულიყო საკრებულოს წევრების არჩევის შემთხვევაშიც.

„ბარიერის აწევა არის ცალსახად დადებითი, მეტი ადამიანი ირჩევს კანდიდატს. როდესაც ნაკლებია ამომრჩევლის აქტივობა, უმრავლესობის ნება აღარ გამოდის, გამოდის, რომ საკრებულოს წევრი აირჩია ამომრჩეველთა პატარა ნაწილმა. აქ ლეგიტიმაციის პრობლემა დგება. ლეგიტიმაცია კი, მითუმეტეს ადგილობრივი თვითმმართველობის ხელმძღვანელ პირებს, ყველა შემთხვევაში სჭირდებათ“, - ამბობს იგი.

არასამთავრობო ორგანიზაციებისგან განსხვავებით, ადგილობრივებს, პოტენციურ ამომრჩევლებს, ადგილობრივი თვითმმართველობის აჩევნებში თავიანთი როლი ნაკლებად აქვთ გააზრებული. ვინაიდან მათთვის 50%+1 პრინციპიც უცნობია, ვერც იმას ააცნობიერებენ, რამდენად გადამწყვეტია თითოეული მათგანის ხმა. გარდა ამისა, ამომრჩეველთა ნაწილს უჭირს იმის გააზრებაც, რომ ვის აირჩევენ თვითმმართველობაში სამომავლოდ მათ საცხოვრებელ გარემოზე აისახება.

„ინფორმაცია საერთოს არ მაქვს. რა შეიცვალა თვითმმართველობაში, არაფერი ვიცი. რა გითხრათ, ჩემი პრობლემები ადგილზე არასდროს მოგვარებულა. მრავალშვილიანი დედა ვარ და არასდროს, არსაიდან არანაირი შეღავათი არ მიმიღია. არც არავის იმედი მაქვს, ჩემნაირებისთვის არამგონია რამე შეიცვალოს“, - გვეუბნება ახალციხეში მცხოვრები ინგა გზირიშვილი და ჯერ არც ის იცის, აირჩევს თუ არა არჩევნებზე ვინმეს.

არადა, ადგილობრივი თვითმმართველობის წევრები, ქალაქის გამგებელი და მერი, ზუსტად ის საჯარო მოხელეები არიან, რომელთაც ზუსტად იმ პრობელემბის მოსაგვარებლად უნდა მიმართოს მოსახლეობამ, რაც ინგა გზირიშვილს აწუხებს.

[თინათინ ზაზაძე, ახალციხე]