მშობლები მშობლებისთვის [Video/Photo]

მას შემდეგ, რაც ელისო თათეშვილმა შვილის დიაგნოზი გაიგო, მიხვდა, რომ ამ პრობლემის შესახებ ბევრი არაფერი იცოდა. მისი ცხოვრების ახალი ეტაპიც აუტისტური სპექტრის აშლილობის შესწავლით დაიწყო: „ეს იყო შოკი. იმიტომ, რომ კარგად არ მქონდა გააზრებული, სინამდვილეში რა არის ეს. ამიტომ ყველა წყარო გამოვიყენე იმისათვის, რომ მეტი ინფორმაცია მიმეღო“.



აღმოჩნდა, რომ ცენტრები, რომლებიც მისი შვილის განვითარებისთვის აუცილებელი იყო, სამცხე–ჯავახეთში არ არსებობდა. „როდესაც ჩვენი შვილის პრობლემას წავაწყდით და გავიგეთ მისი დიაგნოზი, ერთადერთი ადგილი, სადაც სპეციალისტებისთვის შეიძლებოდა მიგვემართა იყო თბილისი, დედაქალაქი. რეგიონიდან რთულია ყოველდღიურად თბილისში სიარული, არადა, რეაბილიტაცია სისტემატიურობას გულისხმობს“, – გვიყვება ელისო.

შვილზე ზრუნვამ ახალი იდეა გაუჩინა – გაეხსნა ცენტრი ახალციხეში, რომელიც საკუთარ შვილთან ერთად, მსგავსი დიაგნოზის მქონდე ბავშვებსა და მათ მშობლებს დაეხმარებოდა.

„ამ საკითხზე სიღრმისეული წვდომა არასდროს გაქვს, რადგან ძალიან დიდი ვაკუუმია ინფორმაციის. გადავწყვიტეთ გაგვეხსნა ცენტრი, რომელიც ორიენტირებული იქნებოდა არა მხოლოდ ბავშვების რეაბილიტაციაზე, არამედ მშობლების თანადგომაზეც, რაც ძალიან მნიშვნელოვანია. გარდა ამისა, ბავშვის რეაბილიტაცია არ ნიშნავს, რომ ვიმუშავეთ ბავშვთან და ამით დასრულდა. მშობელმა უნდა დაინახოს როგორ მუშაობენ სპეციალისტები მათ შვილებთან. რა თქმა უნდა ამ საქმეს დასჭირდა დონორების, ორგანიზაციებისა და კონკრეტული ადამიანების დახმარება“, – ამბობს ელისო.

საბოლოოდ ჩანაფიქრმა გაამართლა. ელისო ახლა „ბავშვთა და მოზარდთა განვითარების ცენტრს“ ხელმძღვანელობს. ამ ცენტრში რეაბილიტაციის გავლა სხვადასხვა საჭიროების მქონე ნულიდან 16 წლამდე ასაკის პირებს შეუძლიათ. კვირაში ორჯერ მათთან ფსიქოლოგი, ლოგოპედი და სპეც–პედაგოგი მუშაობენ. ტარდება არტ–თერაპიის სეანსებიც. თუმცა არსებობს მოთხოვნა – ბენეფიციარები ცენტრში მშობლებთან ერთად მიდიან.

ყველა მათგანს საკუთარი განსხვავებული ისტორია აქვს, პრობლემის მიმართ მიდგომა კი ერთნაირი: „ეს არ არის ტრაგედია და უნდა გააანალიზო, რომ მარტო არ ხარ“.



ოთხი წლის იოსები „ბავშვთა და მოზარდთა განვითარების ცენტრში“ დედასთან ერთად დადის. მისი დიაგნოზიც – აუტისტური სპექტრის აშლილობაა, თუმცა ვიდრე მის პრობლემას სახელი დაერქმეოდა, იქამდე მისი ქცევები მშობლებისთვის ამოუცნობი და უცნაური იყო.

„ბავშვობიდან, ყოველთვის თავისთვის ყოფნა უნდოდა. რამეს რომ შევეკითხებოდით, ჩვენთან არ ურთიერთობდა. როცა კიდევ ერთი შვილი შემეძინა სტრესი მიიღო. ყურადღებას არ აქცევდა საერთოდ, არც კი უყურებდა ზედ. ძალიან განვიცდიდი ამ ამბავს. თავიდან ყველა გვამშვიდებდა, ყველა ამბობდა, გაიზრდება და ილაპარაკებსო, ადრეაო. მოჰყავდათ თავიანთი შვილებისა და შვილიშვილების მაგალითი და ეს რჩევები გვაკავებდა სამ წლამდე“, – იხსენებს დედა.

რა ნიშნავს აუტისტური სპექტრის აშლილობა, ამის შესახებ იოსების მშობლებმაც სხვა მშობლისგან შეიტყვეს, პრობლემის გააზრება და მის მოგვარებაზე ზრუნვაც სწორედ ამის შემდეგ დაიწყო: "ერთ დღეს, სრულიად შემთხვევით ჩემი მეუღლე თბილისიდან ჩამოსულ სტუმარს შეხვდა, რომელსაც თან ბავშვი ახლდა. ამ ბავშვსაც ზუსტად ისეთივე ქცევები ჰქონდა, როგორიც ჩვენს შვილს. ჩემმა მეუღლემ გამოჰკითხა რაღაცები და სტუმარმა უთხრა რომ ბავშვი აუტისტი იყო და თბილისში ერთ–ერთ ცენტრში რეაბილიტაციას გადიოდა. ჩემს მეუღლეს ძალიან შეეშინდა, აფორიაქდა. გადავწყვიტეთ ჩვენი შვილი ფსიქოლოგთან წაგვეყვანა და დავადგინეთ, რომ ნამდვილად არის აუტისტი, ოღონდ მსუბუქი ფორმებით“.

თავიდან დიაგნოზის შეეშინდათ, თუმცა იოსების დედა ახლა უკვე იმედიანადაა, ხედავს, რომ რეაბილიტაციამ შედეგი უკვე გამოიღო: „ხშირად ასეთ პრობლემებს მშობლები მალავენ, და მერე, როცა ბავშვი ვეღარ გამოდის ამ სპექტრიდან ყველასგან განსხვავდება და დიდი პრობლემები აქვს. ვფიქრობ, რომ პრობლემის აღიარების გარეშე მისი მოგვარება და შენი შვილის განვითარება შეუძლებელია“.





ბავშვს რომ კომუნიკაციის პრობლემები ჰქონდა, ლამარამ თავად შეამჩნია და მიუხედავად ფსიქოლოგისგან მიღებული დამამშვიდებელი პასუხებისა, ცენტრში რეაბილიტაციის გავლაც თავისი სურვილით დაიწყო. ფიქრობს, რომ თავის ექვსი წლის შვილთან ერთად თვითონაც ბევრ რამეს სწავლობს.

„ოთხ წლამდე თავისი ენა ჰქონდა და თავისთვის ლაპარაკობდა. ხშირად უმიზეზოდ ტიროდა და ვერ ვაჩერებდი. შევამჩნიე, რომ კონტაქტური არ იყო. ორი–სამი წლის ასაკში, როცა ეზოში გამყავდა, ბავშვებთან საერთოდ არ თამაშობდა და ძალიან ვნერვიულობდი. მყავდა ექიმებთან თბილისში. მითხრეს, რომ უბრალოდ, დროის ფაქტორია და ყველაფერი კარგად იქნება, მაგრამ არ იცვლებოდა და ვხედავდი, რომ ასაკთან შედარებით ნელა ვითარდებოდა“, – ამბობს ლამარა.

ახალციხეში რომ სარეაბილიტაციო ცენტრი ფუნქციონირებდა ლამარამ შემთხვევით შეიტყო: „ერთხელ საბავშვო ბაღში ზეიმზე უნდა გამოსულიყო. ტირილი დაიწყო, ვერ ვაჩერებდი. ჩემს გარეშე არ შევიდა ჯგუფში. ძალიან ვინერვიულე, არ ვიცოდი რა მექნა. ამ დროს გავიგე, რომ ახალციხეში არსებობს სივრცე, სადაც ამ ბავშვების განვითარებაზე ზრუნავენ. იმავე დღეს მოვიყვანე. ახლა დაიწყო ლაპარაკი. წინადადებებს ხუთ ენაზე ამბობს. რუსულად, ქართულად, ინგლისურად, სომხურად, ასევე ჩინურ მულტფილმებს უყურებს ხშირად“.

ლამარას აზრით, ყველაზე მნიშვნელოვანია, მშობლები ეთამაშებოდნენ და ხშირად იყვნენ ბავშვებთან: „მშობელმა დროულად უნდა აღიარო საკუთარ თავში, რომ პრობლემა არსებობს და არ უნდა შეგრცხვეს – რას იტყვიან სხვები“.



ინდივიდუალური სეანსებზე დადიან თამუნა და მისი შვილი, რომლის მდგომარეობასაც ოფიციალურად „გლობალური განვითარების შეფერხება“ ჰქვია: „ოთხი თვიდან შევამჩნიე, რომ ბავშვი სათამაშოებს არ იღებდა, არ ტრიალდებოდა, არაფერს აკეთებდა. ცოტა შემეშინდა და წავიყვანე ექიმთან. მან დამიდასტურა, რომ პრობლემა ნამდვილად არსებობდა. ახლა უკვე ერთად ვსწავლობთ, ერთად დავდივართ ცენტრში და დარწმუნებული ვარ, რომ ერთად ყველაფერს მივაღწევთ“.

პრობლემის გაცნობიერება ძალიან რთული იყო, მაგრამ ოჯახის წევრების დახმარებით გაუადვილდა: „ჩვენთან ნაკლები მიმღებლობაა, ხშირად ზედმეტად იჭრებიან შენს ცხოვრებაში, გისვამენ კითხვებს: რატომ ვერ აკეთებს? რატომ არ რეაგირებს? რატომ ვერ დადის ან არ ლაპარაკობს?.. ვფიქრობ, რომ სწორედ ამის გამო, იკეტებიან მშობლები სახლში, არ უნდათ სალაპარაკო გახდეს მათი შვილის ცხოვრება, თუმცა ამით საკუთარ შვილს აზარალებენ. ვიღაცისთვის ესეც პრობლემაა, რომ აქ, ამ ცენტრში შემომყავს შვილი, მაგრამ მე ჩემი შვილის დახმარებას ვცდილობ და სხვა არ მაინტერესებს“.



იოსების დედას, ლამარას, თამუნასა და ელისოს შვილები და მათთვის შექმნილი სივრცე აერთიანებთ, და კიდევ ის, რომ შვილების უფლებებისა და კეთილდღეობისთვის განსაკუთრებული ბრძოლა უწევთ. სჯერათ, მათი მაგალითი სხვასაც დაეხმარება, თუნდაც იმ მშობლებს, ვისაც შეიძლება სულაც არ იცნობენ, მაგრამ ვისიც კარგად ესმით, რადგან იციან, რომ მათი ისტორიები თითქმის ერთნაირად იწყება.



[თაკო ფეიქრიშვილი, ნანა ინასარიძე, ახალციხე]