‘ახალციხელობის’ ისტორია

ახალციხეში, სახელობითი დღესასწაული პირველად 1995 წელს აღინიშნა. მაშინ ქალაქში სახალხო ზეიმი შემოდგომით, ოქტომბერში იმართებოდა. ეწყობოდა კონცერტები, სიმღერისა და ცეკვის ანსამბლების მონაწილეობით. ზეიმი ახალციხის ცენტრში, მესხეთის თეატრის მიმდებარე ტერიტორიაზე, კულტურის სამსახურის ორგანიზებით ტარდებოდა.

„დიდი მოწონება ჰქონდა ჩვენს ახალციხელობას, თბილისობის დღესასწაულს არ ჩამოუვარდებოდა“, - ამბობს კულტურის სამსახურის მაშინდელი ხელმძღვანელი ნათელა იაძე.

2004 წლიდან, „ახალციხელობის“ დღესაწაულმა ახალციხის ციხის ტერიტორიაზე მუზეუმთან გადაინაცვლა. მაშინდელი პრეზიდენტის რწმუნებულის აპარატისა და გამგეობის კულტურის სამსახურის ინიციატივით, დღესასწაულის აღნიშვნის უცვლელ თარიღად 30 ივნისი, შალვა ახალციხელის ხსენების დღე დადგინდა. ამავე წელს, ღონისძიების დროს, პირველად, ახალციხის, ტაო-კლარჯეთისა და ლაზეთის ეპისკოპოსს მეუფე თეოდორეს ახალციხის საპატიო მოქალაქის წოდება მიენიჭა.

ვინ იყო შალვა ახალციხელი

შალვა ახალციხელი XII საუკუნის დასასრულს - თამარის მეფობის პერიოდში მოღვაწეობდა. მემატიანის ცნობით იგი თამარის კარის მანდატურთ უხუცესი და მხედართმთავარი იყო.

შალვა ახალციხელი სამი მეფის: თამარის, ლაშა–გიორგისა და რუსუდანის მეფობის პერიოდში მოღვაწეობდა. ისტორიული წყაროების მიხედვით, მან დიდი წვლილი შეიტანა ქვეყნის გაძლიერება-განმტკიცების საქმეში. როგორც მხედართმთავარმა მრავალ ბრძოლაში ისახელა თავი. მისი გმირობა განსაკუთრებით უნდა აღინიშნოს შამქორის, ბასიანისა და გარნისის ბრძოლებში.

შალვა ახალციხელისთვის საბედიწერო 1225 წელს, გარნისის ბრძოლა აღმოჩნდა. თუმცა ახალციხელის გმირობა და სახელი ყველაზე მეტად ამ ბრძოლაში გამოიკვეთა. ბრძოლის დროს გარნისის ციხე-სიმაგრესთან მოწინავე ლაშქარს შალვა და ივანე ახალციხელები სარდლობდნენ. სისხლისმღვრელ ბრძოლაში, ძმებს ცხენები დაუხოცეს, შალვა ახალციხელი შეიპყრეს და სულთანს, ჯალალედინს წარუდგინეს.

ჯალალედინმა ქართველი მეომარი ჯერ დიდი პატივით მიიღო, შემდეკ კი ქრისტიანობის დათმობა მოსთხოვა. შალვა ახალციხელმა სარწმუნოების შეცვლაზე უარი განუცხადა. სულთანმა ეს შეურაცხყოფად მიიღო და შალვა ახალციხელის წამება უბრძანა. ამის გარდა, ჯალალედინის განრისხების მიზეზი ისიც იყო, რომ თბილისის ასაღებად წამოსულს შალვა ახალციხელის მიერ თანამემამულეებისთვის გაგზავნილი წერილი მისცეს, სადაც იგი სულთნის ლაშქრობას იტყობინებოდა.

სულთანის ბრძანებით, 1226 წელს, შალვა ახალციხელი, წყლის პირზე ხმლებით აჩეხეს.

2004 წლის 30 ივნისს, ახალციხელების თხოვნით, საქართველოს კათოლიკოს პატრიარქმა ილია II-მ შალვა ახალციხელი, ახალციხელთა მფარველ წმინდანად დაადგინა.

გარდა ამისა, შალვა ახალციხელის სახელის უკვდავსაყოფად, გასული საუკუნის 90-იანი წლების დამდეგს ახალციხის ერთ-ერთ ქუჩას მისი სახელი მიენიჭა. ახალციხეში შალვა ახალციხელის სახელობის ტაძარიც შენდება.

შეგახსენებთ, 30 ივნისს, ახალციხეში, "ახალციხელობის" აღსანიშნავად ემზადებიან.

[ლუბა გიორგაძე, ახალციხე]