მიზერული კომპენსაცია

საბჭოთა პერიოდის პოლიტიკური რეპრესიების მსხვერპლთა და მათ შთამომავალთათვის ერთჯერადი ფულადი კომპენსაციის გაცემის სარჩელებზე თბილისის საქალაქო სასამართლოს პირველი გადაწყვეტილებები ცნობილი გახდა. 200-400 ლარიანი კომპენსაცია, ზოგიერთ შემთხვევაში დოკუმენტების შეკრებისა და გაგზავნის ხარჯებსაც ვერ ფარავს.

ახალქალაქისა და ნინოწმინდის მუნიციპალიტეტებიდან საბჭოთა პერიოდის პოლიტიკური რეპრესიების მსხვერლთა და მათ შთამომავალთაგან დოკუმენტები დაახლოებით 300-მა მომჩივანმა მოამზადა და სარჩელი იურიდიული კონსულტაციების ცენტრის თანამშრომლის, იურისტ ვასილ ბალახაძის დახმარებით დაწერა. ამ იურისტისთვის მიმართვა აუცილებელი პირობა არ იყო, თუმცა, უმრავლესობამ მაინც ბალახაძესთან მისვლა ამჯობინა, რადგან მისგან კოსულტაციის მიღება უფასოა. ამ 300 სარჩელიდან თბილისის საქალაქო სასამართლომ ჯერჯერობითYმხოლოდ ორი მოსარჩელე დააკმაყოფილა: ხალინა კარახანიანი სოფელ დილისკადან და ლალა ბლრციანი ახალქალაქიდან.

ლალა ბლრციანის კომპენსაცია 400 ლარის ოდენობით განისაზღვრა. ეს თანხა მაქსიმალურია, რადგან ლალა ბლრციანის მამას ყველაზე მძიმე სასჯელი – დახვრეტა მიესაჯა.

- “გადაწყვეტილება დიდი ხნის წინ მიიღეს, თანხა ჯერ არ ამიღია. სარჩელი კანონის ამოქმედებისთანავე შევიტანე. თითქმის ყველა დოკუმენტი ისედაც მქონდა, ისინი ადრე, პენსიის მისაღებად მოვამზადე”, - ამბობს იგი.

გასული წლის აპრილში “საქართველოს მოქალაქეების პოლიტიკური რეპრესიების მსხვერპლად აღიარებისა და რეპრესირებულთა სოციალური დაცვის კანონში” შეტანილი ცვლილებების თანახმად, საქართველოს ფინანსთა სამინისტრომ საბჭოთა პერიოდის პოლიტიკური რეპრესიების მსხვერპლთა და მათ შთამომავალთათვის ერთჯერადი ფინანსური კომპენსაციის გაცემის ვალდებულება აიღო.

ახალქალაქის მუნიციპალიტეტში ამ კანონის შესახებ გასული წლის ივნის-ივლისში შეიტყვეს. ჯავახეთში მცხოვრებმა ყველა რეპრესირებულმა და მათმა შთამომავალმა სარჩელისთვის დოკუმენტების შეგროვება მაშინვე დაიწყო, თუმცა, კანონით, სარჩელები 2014 წლის 1 იანვრამდე მიიღება.

იურიდიული ცენტრის კონსულტანტი ვასილ ბალახაძე ამბობს, რომ დოკუმენტების შეგროვებისა და სარჩელის მომზადებისთვის ახლა იშვიათად მიმართავენ: “თავიდან დღეში 10-მდე სარჩელი მზადდებოდა და იგზავნებოდა, ახლა კვირაში ერთი-ორი სარჩელი თუ დაიწერება. სარჩელი სრულყოფილი თუ არ არის, თბილისის საქალაქო სასამართლო უკან, შესწორებისთვის აბრუნებს. ჩემ მიერ გაგზავნილ სარჩელებში ასეთმა საქმეებმა მხოლოდ 5% შეადგინა, დანარჩენები მისაღები იყო. ახლა ყველა სასამართლოს გადაწყვეტილებას ელოდება”.

უკან დაბრუნებული სარჩელებიდან 1% ვერ შესწორდა, მოსარჩელეები ვადაში ვერ ჩაეტივნენ. მათ ახალი სარჩელის შეტანაც შეუძლიათ.

გასაჩივრება, ანუ ყველა დოკუმენტების მომზადება, საშუალოდ 100-დან 300 ლარამდე დაჯდა. ელიჩკა ტარლამაზიანი, მშობლებთან და და-ძმასთან ერთად, რვა წლის განმავლობაში იყო რეპრესირებული და ალტაის მხარეში, კოლმეურნეობა წითელ გვარდიაში ცხოვრობდა. ამბობს, რომ როდესაც დოკუმენტებს აგროვებდა, დაახლოებით 5’000 აშშ დოლარის მიღების იმედი ჰქონდა: “ჩემი სარჩელი ერთხელ იმ მიზეზით დააბრუნეს, რომ გადასახლებიდან გათავისუფლების დოკუმენტი რუსულ ენაზე იყო. მაგრამ მაშინ ხომ ყველა დოკუმენტი რუსულ ენაზე დგებოდა. სარჩელი მიიღეს, თუმცა, გადაწყვეტილება ჯერ არ არის გამოტანილი. დოკუმენტების მზადების დროს იურისტს ვკითხე, მართალი იყო თუ არა, რომ კომპენსაციის თანხა, რომლის მიღებაც სახელმწიფოსგან მინდა, მე თვითონ უნდა ჩავწერო, მაგრამ იურისტმა ამიხსნა, რომ ვცდებოდი”.

სასამართლოს გადაწყვეტილებას ელოდება მარინა ალთუნიანიც. მას დედა ჰყავდა რეპრესირებული.

- “სარჩელი შარშან გავაგზავნე. ერთხელ დამიბრუნეს, რაღაც ქაღალდი იყო თბილისიდან საჭირო და დამეხმარნენ, რომ დედაქალაქში თავად არ დამჭირვებოდა გამგზავრება. თანაც თბილისში ახლობელი მყავს, რომელიც ჩემ მაგივრად ყველაფერს აკეთებდა”, - ამბობს იგი.

იურიდიული კონსულტაციების ცენტრის იურისტის ვასილ ბალახაძის თქმით, საფუძველი, რომ მოსარჩელეებს დიდი თანხების მიღების იმედი ჰქონოდათ, არ არსებობდა. კომპენსაციის თანხის განსაზღვრისას ყურადღება ექცევა მოსარჩელის ჯანმრთელობის მდგომარეობას მოცემული მომენტისთვის, ასაკს, ასევე, რამდენი წელი გაატარა გადასახლებაში, რა სირთულეები გადაიტანა, ოჯახთან ერთად იყო თუ მარტო. დოკუმენტებში ეს ინფორმაცია სრულად უნდა იყოს. სასამართლო კომპენსაციის თანხის შესახებ გადაწყვეტილებას მხოლოდ ყველა ფაქტორის გაცნობის შემდეგ იღებს.

[შუშან შირინიანი, ახალქალაქი]