სომეხი ერი სურბ სარქისის დღესასწაულს აღნიშნავს [Photo/Video]

სურბ სარქისი ახალგაზრდა შეყვარებულების მფარველად მიიჩნევა. სურბ სარქისობას წინ 5–დღიანი მარხვა უძღვის, დღესასწაულის წინა ღამით კი ახალგაზრდები მარილიან კვერს მიირთმევენ და სიზმარში საქმროს ან საპატარძლოს გამოეცხადებას ელდებიან.

23 წლის არმენუი მანველიანმა, გუშინ, ღამით, მარილიანი კვერი შეჭამა და საბედოს ნახვის მოლოდინით დაიძინა. ამბობს, რომ სურბ სარქისის დღესასწაული მისთვის ძალიან მნიშვნელოვანია და ამ დღისთვის მზადება ერთი თვით ადრე დაიწყო: „ასე გვჯერა, რომ სურბ სარქისი, იგივე წმინდა სარქისი ჩამოდის, ანუ ჩვენთან მოდის ორშაბათს და შაბათს მიდის. ამ დღეებში ველოდებით თოვლს და ძალიან დიდ ყურადღებას ვაქცევთ სიზმრებს. ერთმანეთს ვეკითხებით, – რა ნახე? ვინ დაგესიზმრა?“

სომეხი ხალხის ტრადიციის მიხედვით, წმინდა სარქისის დღესასწაულის პერიოდში, დასაქორწინებელ ახალგაზრდებს შესაძლებლობა აქვთ მომავალი მეუღლე სიზმარში ნახონ.

თუმცა ამისათვის მათ მლაშე კვერი უნდა შეჭამონ, რომელიც ფქვილისგან, წყლისგან და შედარებით მეტი მარილისგან მზადდება. მას დასაქორწინებელი ახალგაზრდები დაძინებამდე ჭამენ და სურვილის მიუხედავად, მათთვის წყლის დალევა არ შეიძლება.

„ყოველ წელს, რამდენიმე წელია, სიზმარში ვხედავ თეთრ მანქანას და კიდევ ვიღაცას, რომელიც ზურგით დგას. ვერაფრით ვერ დავინახე სახე. მეუბნებიან, რომ შეიძლება დრო არ არის ჯერ შენი დაქორწინების და ამიტომ სახეს ვერ ხედავო“, – ამბობს არმენუი.

სურბ სარქისი მოძრავი დღესასწაულია. წელს იგი 5 თებერვალს დაიწყო და ტრადიციულად ხუთი დღის განმავლობაში გაგრძელდა. ამ ხნის მანძილზე, სომეხი ეროვნების მორწმუნეები, ტრადიციულად, მარხვას იცავდნენ.

გარდა მარილიანი კვერებისა, არმენუი მანველიანი ამბობს, რომ სურბ სარქისს სხვა ტრადიციებიც უკავშირდება. ერთ–ერთი მათგანი ხელზე ძაფის შებმაა.

„უცნობს უნდა გააკეთებინო ძაფზე სამი კვანძი, შემდეგ ხელზე უნდა შეგაბას. ერთი კვირა უნდა ატარო ასე, შაბათს კი ეკლესიაში ისევ უცნობმა უნდა მოგხსნას და რომელიმე სახელის პირველი ასო გითხრას“, – ამბობს არმენუი.

ამ დღეს სომხურ ოჯახებში მოხალული ფქვილისგან ფოხინდიც მზადდება, რომელსაც სახლის კარის ზღურბლზე დგამენ. ხალხური გადმოცემის თანახმად, ბედნიერების ნიშნად, ღამით ფოხინდზე ნალის კვალი უნდა დატოვოს წმინდა მხედართმთავარი სარქისის ცხენმა.

სურბ სარქისი, იგივე წმინდა სარქისი, წარმოშობით ბერძენი იყო. იმპერატორმა კონსტანტინემ მას მხედართმთავრის წოდება მიანიჭა. თავისი ცხოვრებით ის ქრისტიანობას ქადაგებდა. როდესაც დაიწყო ქრისტიანების დევნა, სუბსარქისი სომხეთში, იქიდან კი სპარსეთში გადავიდა, სადაც შეიპყრეს, დილეგში ჩააგდეს და სტანჯავდნენ.

გადმოცემის მიხედვით, ამ პერიოდში მას უფალი ეხმარეობდა. როცა შემპყრობლებმა დაინახეს, რომ იგი ღვთის წყალობით გაძლიერდა, სარქისი მოედანზე გაიყვანეს და თავი მოჰკვეთეს. სწავლების მიხედვით, სურბ სარქისის მკვდარი სხეული განათდა და სურნელებას აფრქვევდა.

სომხურ ეკლესიაში ამბობენ, რომ მე–7 საუკუნემდე წმინდა სარქისის დღესასწაულს სომხური წესის მართლამდიდებელი და კათოლიკე ეკლესიები ერთობლივად აღნიშნავდნენ, ახლა კი იგი მხოლოდ სამოციქულო მართლმადიდებლურ ეკლესიაში შემორჩა.

თუმცა სასულიერო პირები მარილიანი კვერების ტრადიციას არ ცნობენ და ამბობენ, რომ იგი წელიწადის პირველ ხუთ დღიან მარხვას უკავშირდება, რომლის დროსაც მორწმუნეები პურითა და მარილით იკვებებოდნენ.

მიუხედავად ამისა, 10 თებერვალს ახალციხის გრიგოლ განმანათლებლის სახელობის სომხური ეკლესიაში მოძღვარმა მარილიანი კვერები თავად მიიტანა. მამა თორგომ ვართანიანი ამბობს, მას მხოლოდ სიმბოლური დატვირთვა აქვს, რადგან ხალხში ტრადიციების წაშლა ძალიან რთულია.


მამა თორგომ ვარტანიანი

ხალხში დამკვიდრებული ტრადიცია, რომლის მიხედვითაც წმინდა სარქისს სიყვარულის მფარველად მიიჩნევენ, ძველ ისტორიას უკავშირდება.
ლეგენდის მიხედვით, ღარიბ ვაჟს მდიდარი მოვაჭრის ქალიშვილი შეუყვარდა. რადგან ვაჟი ღარიბი იყო, გოგონა ვერ გათხოვდა მასზე, თუმცა დაჰპირდა, რომ შვიდი წელი არ გათხოვდებოდა. ახალგაზრდებმა პირობა დადეს, რომ ერთ, კონკრეტულ დღეს შეხვდებოდნენ, წინააღმდეგ შემთხვევაში, გოგო იმას გაჰყვებოდა ცოლად, ვისაც მამა ურჩევდა.

ვაჟი სხვა ქვეყანაში გასამდიდრებლად წავიდა. შვიდი წელი ტანჯვასა და მონატრებაში გაატარა, დათქმულ დღეს კი გოგოსთან შესახვედრად წავიდა. გზაში ბევრი პრობლემა შეექმნა, დათქმული დღე კი იწურებოდა, ამიტომ მან სურბ სარქისს განსაცდელების თავიდან აცილება და დახმარება სთხოვა.

ხალხური გადმოცემის მიხედვით, წმინდა სარქისი ვაჟთან ცხენზე ამხედრებული მივიდა და დაეხმარა სწრაფად მისულიყო საცოლესთან. გოგონას მშობლები მათ ქორწინებას დასთანხმდნენ. სწორედ აქედან მოდის რწმენა, რომ წმინდა სარქისი ყველა შეყვარებული წყვილის მფარველია.



[თაკო ფეიქრიშვილი, ახალციხე]