ხუთდღიანი მარხვა, მარილის კვერები და მოხალული ფქვილი - სურბ სარქისი დაიწყო

მარხვა დღეს, სამ თებერვალს დაიწყო. ორშაბათიდან ხუთშაბათის ჩათვლით მორწმუნეები ცხოველური საკვებისგან იკავებენ თავს, პარასკევს კი საერთოდ არაფერს ჭამენ და არც წყალს სვამენ. საღამოს დასაოჯახებელი გოგო-ბიჭების ერთადერთი საკვები მლაშე კვერებია. მორწმუნეებს სჯერათ, რომ ახალგაზრდებს იმ ღამით საბედო დაესიზმრებათ, მათ სიზმარში წყალს მომავალი მეუღლე მიაწვდის.

გაიანე პეტროსიანი იხსენებს, რომ წლების წინ, როცა მარხვა დაიცვა და მარილიანი კვერი ჭამა, სიზმარში მართლაც ნახა მომავალი მეუღლის ფოტო.

„დასაოჯახებელი რომ ვიყავი მარილიანი კვერის ჭამის შემდეგ სიზმარში ჩემი მეუღლის ბავშვობის სურათი დავინახე, შემდგომ როდესაც ცოლად გავყევი ბავშვობის სურათები დავათვალიერე და მეცნო ჩემი სიზმრის ბიჭი“, – გვიყვება სარუხანიანების რძალი გაიანე.

სარუხანიანების ოჯახს ახლა დასაოჯახებელი ახალგაზრდები არ ჰყავს, ამიტომ მარილიან კვერს არ აცხობენ, მაგრამ სჯერათ რომ წმინდა სარქისი სხვა სურვილების ასრულებაშიც დაეხმარებათ.

გადმოცემის თანახმად, სურბ სარქისი, იგივე წმიდა სარქისი, წარმოშობით ბერძენი ყოფილა. იმპერატორ კონსტანტინეს მისთვის მხედარმთავრობა მიუნიჭებია. ქრისტიანთა დევნის პერიოდში, სარქისი რომის იმპერიიდან სომხეთში წასულა და იქ ქრისტიანობა უქადაგია. სომხეთიდან გადასულა სპარსეთში, სადაც ხალხს მალულად უყვებოდა ქრისტიანობის შესახებ. სარქისი სპარსეთში შეიპყრეს, დილეგში ჩააგდეს და აწამეს.

თქმულების მიხედვით, ტანჯვის პერიოდში, სარქისს უფალი ეხმარებოდა. როცა შემპყრობლებმა დაინახეს, რომ იგი ღვთის წყალობით გაძლიერდა, მოედანზე გაიყვანეს და თავი მოჰკვეთეს. სურბ სარქისის მკვდარი სხეული კი განათდა და სურნელებას აფრქვევდა.

სომეხი სასულიერო პირები ამბობენ, რომ სურბ სარქისის დღესასწაულზე მარილიანი კვერების ჭამას რელიგიური საფუძველი არ აქვს, თუმცა ადამიანების მეხსიერებიდან წეს–ჩვეულებების ამოშლა ძალიან რთულია, ამიტომ ეკლესია ცდილობს სახალხო ტრადიციებს რელიგიური დატვირთვა მისცეს.

სწორედ ამიტომ, ახალციხეში მოქმედ ტაძრებში სასულიერო პირები მარილიან კვერებს თავად აკურთხებენ და ახალგაზრდებს ისე ურიგებენ.

„წმინდა სარქისის დღესასწაულზე ახალციხის სამოციქულო ეკლესიის მრევლი ცხენზე ამხედრებულ მხედართან ერთად, ფეხით სოფელ საძელში წავა. სურბ სარქის ეკლესიაში ჩატარდება წირვა, შემდეგ კი ახალგაზრდების და შეყვარულების კურთხევა. „მოწინავე მარხვა“ რომელიც წელს სამ თებერვალს დაიწყო, არის სომხური სამოციქულო ეკლესიის პირველი მარხვა, ამიტომ იგი სპეციფიკურია მხოლოდ სომხური ეკლესიისთვის“, – ამბობს მღვდელი მამა თორგომ ვარდანიანი.

სურბ სარქისი მოძრავი დღესასწაულია და აღდგომამდე 63 დღით ადრე, 18 იანვრიდან 23 თებერვლის ჩათვლით - შაბათ დღეს აღინიშნება.

მარხვის დასრულების შემდეგ პარასკევს ოჯახის ერთ–ერთი წევრი მოხალულ ფქვილს აივანზე, ან სახურავზე თეფშით დადებს, სჯერათ, რომ ფქვილზე წმინდა სარქისის ცხენის კვალი დარჩება, ეს კი მათი ოჯახისთვის დიდი წარმატების მომტანი იქნება.

დღესასწაულისთვის ამზადებენ ორ კერძს „ფოხანდს“ და „ხაშილს“, ორივე პურის მარცვლისგან მზადდება. „ფოხანდს“ მოხალული ფქვილისგან ამზადებენ, „ხაშილს“, იგივე „კორკოტს“ კი დამტვრეული ხორბლისგან.

შაბათს, წმინდა წირვა ახალციხეში სოფელ საძელის წმიდა სარქისის ეკლესიაში ჩატარდება. ამ დღეს ტაძარში ახალციხიდან და მიმდებარე სოფლებიდან ასობით მორწმუნე იკრიბება.

[რიმა სარუხანიან, ახალციხე]