რატომ გახდა საჭირო ‘მტკვარი ჰესის’ პროექტში ცვლილებების შეტანა

მტკვარი ჰესის ადმინისტრაციამ სადაწნეო გვირაბის მშენებლობისა და ექსპლუატაციის პროექტში შეტანილ ცვლილებაზე გარემოს დაცვისა და სოფლის მეურნეობის სამინისტროში სკრინინგის განცხადება 28 ოქტომბერს წარადგინა. სადაც ნათქვამია, რომ პროექტში საჭირო გახდა დამატებითი ღონისძიებების განხორციელება, კერძოდ, სადაწნეო გვირაბში შესასვლელი ერთი დამატებითი გვირაბის მოწყობა ჩრდილოეთ პორტალთან.

„საყუნეთის მხრიდან გვინდა დამატებითი შესასვლელის გაკეთება, რაც საშუალებას მოგვცემს, რომ უფრო დავაჩქაროთ პროექტი და პარალელურად იმუშაოს ორმა კონტრაქტორმა: გვირაბის კონტრაქტორმა და სამშენებლო ნაწილის კონტრაქტორმა“, - აღნიშნავს შპს „მტკვარი ჰესის“ დირექტორი ალექსანდრე ოქროშიძე.

მისივე თქმით, ცვლილიებების მიხედვით, 300 მეტრიანი გვირაბი, „მტკვარი ჰესის“ ტერიტორიაზე გაკეთდება. ცვლილებები არ შეეხება ჰესის იმ ნაწილს, რომელიც სოფელ რუსთავის მახლობლადაა: „ჰესს ორი ნაწილი აქვს, ერთი არის ძალოვანი კვანძი, რომელიც არის სოფელ საყუნეთის მხარეს და მეორე არის სოფელ რუსთავის მხარეს, სათავე-ნაგებობა. სათავე-ნაგებობის მხარეს ამას არ ვაკეთებთ. კეთდება ძალოვან კვანძთან, სადაც ჰესის შენობა გვაქვს და სადაც სატურბინო მილსადენები გვაქვს“.

როგორც 25 ოქტომბრით დათარიღებულ სკრინინგის განცხადებაში ვკითხულობთ, ჰესის სათაო ნაგებობის და ჰესის შენობის სამშენებლო სამუშაოები დამთავრების პროცესშია, მაგრამ ჰესის ექსპლუატაციაში გადაცემა ვერ მოხდება დაგეგმილი დროისათვის, რადგან სადაწნეო გვირაბის გაყვანის სამუშაოები, ქანების ჩამოშლის გამო, 18 თვით შეფერხდა.

„2017 წლის დასაწყისში, როცა გაყვანილი იყო გვირაბის 7.3 კმ, გვირაბის დერეფანში გამოვლინდა არახელსაყრელი გეოლოგიური პირობები, მონაკვეთზე დაფიქსირდა ქანების ჩამოშლა, რამაც გამოიწვია გვირაბგამყვანი მანქანის ბლოკირება და გვირაბის გაყვანის სამუშაოების შეფერხება 18 თვით, 2017 წლის ნოემბრიდან 2019 წლის ივნისამდე. გვირაბის გაყვანის სამუშაოების აღდგენა მოხდა 2019 წლის 23 ივნისს და მას შემდეგ გაყვანილია დაახლოებით 1 036 მეტრი. მტკვარი ჰესი მშენებლობის ნებართვით და ურთიერთგაგების მემორანდუმით განსაზღვრული ვალდებულებების შესრულების მიზნით, აღნიშნული შეფერხების გამო, საჭირო გახდა დამატებითი ღონისძიებების განხორციელება, რაც ითვალისწინებს სადაწნეო გვირაბში შესასვლელი ერთი დამატებითი გვირაბის მოწყობას ჩრდილოეთ პორტალთან“, - ნათქვამია სამინისტროში წარდგენილ სკრინინგის განცხადებაში.

ტერიტორია, სადაც 300 მეტრიანი გვირაბის გაყვანა იგეგმება სოფელ საყუნეთიდან დაახლოებით 800 მეტრით, ხოლო სოფელ ზიკილიიდან 450 მეტრით იქნება დაშორებული. გვირაბის გაყვანისთვის ბურღვა-აფეთქების მეთოდს გამოიყენებენ, რის გამოც გარემოზე ზემოქმედების რისკებში შემდეგი განიხილება:

• ხმაურის და ვიბრაციის გავრცელება;
• გეოლოგიურ გარემოზე ზემოქმედების რისკები;
• ზემოქმედება წყლის გარემოზე - განსაკუთრებით მიწისქვეშა წყლებზე;
• ზემოქმედება ბიოლოგიურ გარემოზე;
• ნარჩენების წარმოქმნასთან დაკავშირებული რიკები;
• სოციალურ გარემოზე ზემოქმედების რისკები.

„ბურღვა-აფეთქების სამუშაოები შესრულდება ე.წ. მწვანე ტექნოლოგიის გამოყენებით, რაც მინიმუმამდე ამცირებს ვიბრაციის გავრცელებასთან დაკავშირებულ ზემოქმედების რისკებს. ამასთანავე აღსანიშნავია, ჩრდილოეთი პორტალის შტოლნის დერეფნები მნიშვნელოვანი მანძილითაა (არანაკლებ 450 მ) დაცილებული უახლოესი საცხოვრებელი ზონებიდან. შესაბამისად მოსახლეობაზე ბურღვა- აფეთქებასთან დაკავშირებული ვიბრაციის გავრცელების მოსახლეობაზე ზემოქმედების რისკი პრაქტიკულად არ არსებობს. მიუხედავად ყოველივე აღნიშნულისა, განხორციელებული იქნება ვიბრაციის გაზომვის, კონტროლის და შემცირების ღონისძიებები“, - ვკითხულობთ ანგარიშში.

ექვემდებარება თუ არა დაგეგმილი ცვლილებები გარემოზე ზემოქმედების შეფასებას, ამაზე გადაწყვეტილებას გარემოს დაცვისა და სოფლის მეურნეობის სამინისტრო მიიღებს.

სამინისტროს ვებ-გვერდზე განთავსებულ სკრინინგის განცხადებასთან დაკავშირებით წერილობითი შენიშვნებისა და მოსაზრებების წარდგენის ვადა 12 ნოემბერს ამოიწურა, თუმცა ცვლილებების განხორციელების შესახებ „მტკვარი ჰესის“ ადმინისტრაციისთვის ნებართვა სამინისტროს ჯერ არ მიუცია.

„სკრინინგის გადაწყვეტილების გაცემის მიზნით, მიმდინარეობს ადმინისტრაციული წარმოება. განვიხილავთ ყველაფრით, რამდენად ჯდება ის არსებულ სტანდარტებში. თუ რაიმე დარღვევები აქვთ, არასწორად აქვთ ვთქვათ შედგენილი პროექტი, მივმართავთ შენიშვნებით, რომ გამოასწორონ. თუ ყველაფერი გამართული იქნება, გაიცემა ნებართვა, რომ დაიწყონ მშენებლობა. ჯერ არ აქვთ ნებართვა, რომ პროექტში ცვლილებები შეიტანონ“, - აცხადებენ სამინისტროში.

მტკვარი ჰესის სამშენებლო სამუშაოები 2010 წელს დაიწყო, 2009 წლის 3 ნოემბრის N98 ეკოლოგიური ექსპერტიზის დასკვნის საფუძველზე.
პროექტის მიხედვით, ჰესის შემადგენლობაში შედის სათაო ნაგებობა (მიწის კაშხალი, წყალსაგდები, თევზსავალი, წყალმიმღები), სადაწნეო გვირაბი, სადაწნეო მილსადენი და ძალური კვანძი.

სამშენებლო სამუშაოები ასპინძის და ახალციხის მუნიციპალიტეტების ტერიტორიებზე მიმდინარეობს, კერძოდ კაშხალი და წყალსაცავი განთავსებული იქნება ასპინძის მუნიციპალიტეტის სოფელ რუსთავიდან ორი კმ-ის დაცილებით ზედა დინებაში, ხოლო ძალური კვანძი შენდება ახალციხის მუნიციპალიტეტის სოფელ საყუნეთის მიმდებარე ტერიტორიაზე, მდ. მტკვრის მარჯვენა სანაპიროზე.

მტკვარი ჰესის სათაო ნაგებობიდან ჰესის შენობამდე წყლის მიწოდებისათვის გათვალისწინებულია 9.6 კმ სიგრძის და 5.26 მ დიამეტრის სადაწნეო გვირაბის მოწყობა.

თავდაპირველი პროექტის მიხედვით, გვირაბის გაყვანა გათვალისწინებული იყო ბურღვა აფეთქების მეთოდით და მშენებლობის საწყის ეტაპზე სამუშაოები დაიწყო ამ მეთოდის გამოყენებით. შემდგომ მიღებული იქნა გადაწყვეტილება გვირაბგამყვანი მანქანის (TBM) გამოყენების თაობაზე. ცვლილებების მიხედვით, დამატებით შესასვლელს კვლავ ბურღვა-აფეთქების მეთოდით გაიყვანენ.

[თაკო ფეიქრიშვილი, ახალციხე]