შორეთი – ნანგრევებიდან აღდგენილი სამონასტრო კომპლექსი [Photo/Video]

ქართულ–კავკასიური კვლევის ინსტიტუტის დირექტორი მალხაზ დათუკიშვილი, ჯერ კიდევ სტუდენტი იყო, როდესაც 1986 წელს არქიტექტორ–რესტავრატორთა ჯგუფთან ერთად შორეთის სამონასტრო კომპლექსში გაწმენდითი, შემდეგ კი არქეოლოგიური სამუშაოები დაიწყო. მას შემდეგ 32 წელი გავიდა.

„მაშინ სტუდენტური ექსპედიციის ხელმძღვანელი ვიყავი. ჩავატარეთ გაწმენდითი სამუშაოები და არქეოლოგიური გათხრები. შემდეგ, როგორც უკვე ქართულ–კავკასიურმა ინსტიტუტმა გავაგრძელეთ როგორც არქეულოგიური, ასევე წყაროების კვლევა. მნიშვნელოვანია შორეთის მონასტრის კედლებზე შემორჩენილი შუა საუკუნეების ლაპიდარული (კედელზე შესრულებული) მრავალი საინტერესო წარწერა, რომელიც ისტორიულ ცნობებს შეიცავს“, – გვიყვება მალხაზ დათუკიშვილი.

გაწმენდისა და არქეოლოგიური გათხრების შემდეგ, 2015 წელს სარეაბილიტაციო სამუშაოები დაიწყო. რესტავრაცია ჩაუტარდა ეკლესიის სამკვეთლოს, სანათლავს, კარიბჭეს, საძვალესა და სამხრეთ-აღმოსავლეთ ნაწილში მიშენებულ, მე-13 ს-ის ეკლესიას.

ძეგლის რესტავრაცია სამ ეტაპად მიმდინარეობდა.

პირველ ეტაპზე, სპეციალისტებმა შეძლეს ღვთისმშობლის გამოსახულებიანი უნიკალური მოზაიკის შენარჩუნება.

„ეს მოზაიკა შეიძლება დაკავშირებული იყოს იერუსალიმის ქართველთა ჯვრის მონასტერთან, ან კვიპროსთან, ან ტრაპიზონის სამეფოსთან, რადგან მაშინ ჩვენ მჭიდრო ურთიერთობა გვქონდა. ვასალურ დამოკიდებულებაშიც იყო გარკვეული პერიოდის განმავლობაში ტრაპიზონის სამეფო საქართველოსთან. მოზაიკა იშვიათია ქართულ საეკლესიო ხუროთმოძღვრებაში და შემორჩენილია წრომში, გელათში, მარტვილსა და შორეთში“.

მეორე ეტაპი მოიცავდა მთავარი ტაძრის ინტერიერის, აფსიდის, ჩრდილოეთისა და დასავლეთის მკლავების აღდგენას; თიხატკეპნილი იატაკისა და ტაძრის დროებითი გადახურვის მოწყობას; სამხრეთ-აღმოსავლეთ ეკლესიის ფასადებისა და გადახურვის გაკეთებას; კარიბჭე-სამრეკლოს პირველი სართულის ინტერიერისა და სამხრეთ-დასავლეთ ეკლესიის ფასადებისა და ინტერიერის აღდგენას.

ამ ეტაპზე სამრეკლოს რეაბილიტაცია მიმდინარეობს. სამუშაოები ერთ თვეში დასრულდება.

„შემდეგ ჯვარსაც დავადგამთ. ვცდილობთ თოვლის მოსვლამდე მოვრჩეთ სამუშაოებს“, – ამბობს მალხაზ დათუკიშვილი.



შორეთის სამონასტრო კომპლექსი VI-VII - XV საუკუნეების კულტურული მემკვიდრეობის ძეგლი კედლის მოზაიკით შემკული სამონასტრო ორსართულიანი ლავრაა, სამრეკლოთი, სკრიპტორიუმით, მცირე სამლოცველოიანი ციხით და კლდეში ნაკვეთი სენაკებით.

კულტურის სამინისტროს ინფორმაციით, ძეგლი მრავალჯერ გადაკეთებული რთული არქიტექტურული ნაგებობაა. მთავარი ეკლესია VI-VII საუკუნეების საკულტო ნაგებობის (სავარაუდოდ ქრისტიანული ეკლესიის) ნაშთებზეა აგებული, რასაც მოწმობს ორივე საძვალისა და სატრაპეზოს კედლების წყობა და საკურთხევლის ქვეშ კარში ჩაშენებული ქვის სვეტი სტილიზებული ჯვრით. მთავარი ეკლესია - ორეკლესიანი ბაზილიკა - საკმაოდ ძველია; XII-XIII საუკუნეში ის სავარაუდოდ გააფართოვეს და გადააკეთეს მონასტრად - სამხრეთიდან და დასავლეთიდან მიაშენეს მცირე ეკლესია და სკრიპტორიუმი. XIV-XV ს-ში მიაშენეს კარიბჭე, სამხრეთიდან საძვალეზე დაშენებულია რეკონსტრუირებული ეკლესია და სამრეკლო.
შორეთის მონასტერი ასპინძის მუნიციპალიტეტის სოფელ ოთასთან ექვს კილომეტრში მდებარეობს. კომპლექსამდე რთული და კლდოვანი აღმართი მიდის. ამ გზის გავლა მხოლოდ მაღალი გამავლობის მანქანით ან ფეხით შეიძლება.









[თინათინ ზაზაძე, ნანა ინასარიძე, ასპინძა]