‘კუკუშკა’ – ბორჯომის ხეობის სიმბოლო

ზაფხულის ცხელ დღეებში ბორჯომ–ბაკურიანის 37-კილომეტრიან მონაკვეთზე, „კუკუშკას“ მგზავრებს შორის უცხოელ დამსვენებლებს ხშირად შეხვდებით. რუსეთის მოქალაქეები, ჟენია და ალექსი ბორჯომის ხეობას მცირეწლოვან შვილებთან ერთად სტუმრობენ: „მთელი ოჯახით დავდივართ სამოგზაუროდ, პირველად ყაზბეგში ვიყავით, ახლა კი ბაკურიანის სანახავად მივდივართ. ვიცით რომ სამანქანო გზით ბევრად სწრაფად მივიდოდით, თუმცა გზად ასეთ ექსტრემალურ ადგილებს ვერ ვნახავდით და ასეთ ბუნებაშიც ვერ მოვხვდებოდით. ეს გზა დაუვიწყარია“ – ამბობს ჟენია.





ბორჯომ–ბაკურიანის მონაკვეთზე სარკინიგზო გზის ისტორია 1890–იან წლებიდან იწყება. 1871 წელს ბორჯომის ხეობის მფლობელი მიხეილ რომანოვი გახდა და მამულში დიდი ცვლილებები დაიწყო. მაშინ მან ცხოველების ფერმა ბორჯომიდან ციხისჯვარში გადაიტანა, ამიტომ აქ სხვადასხვა საჭირო ნივთისა და საკვების გადასატანად, ასევე, სამომავლოდ ხე–ტყის სწრაფი გადაზიდვისა და მისივე სასახლის საპატიო სტუმრების მდიდარ ბუნებაში გასეირნების მიზნით სარკინიგზო გზის გაყვანა გადაწყვიტა.

1897 წლის ზაფხულში უკვე მზად იყო ვიწროლიანდაგიანი სარკინიგზო ხაზის პროექტი, რომლის მიხედვითაც 7 სადგური – ბორჯომი, დაბა, წაღვერი, ცემი, ლიბანი, საკოჭავი და ბაკურიანი, ასევე, 2 ბაქანი უნდა აშენებულიყო. პროექტზე 50 000–მდე მუშა მუშაობდა და მათი უმრავლესობა ადგილობრივი იყო.

პირველი მატარებელი ბორჯომიდან ბაკურიანის მიმართულებით 1902 წლის იანვარში გავიდა. მისი ძრავის სპეციფიკური ხმის გამო, ადგილობრივებმა მატარებელს „კუკუშკა“ დაარქვეს, რაც ქართულად გუგულს ნიშნავს. ორთქლმავალი ბორჯომის ხეობაში 1967 წლამდე მოძრაობდა. ამ პერიოდიდან კი ისტორიული მატარებელი ჩეხოსლოვაკურმა რთული გამავლობის ელმავალმა „ЧС11“–მა ჩაანაცვლა.

„ჩემს ბავშვობაში ჯერ კიდე ორთქლმავლები იყო, სკოლის პერიოდში მივრბოდით–ხოლმე ბავშვები ამ ორთქმავლებთან და ვათვალიერებდით. მერე აქ დავიწყე მუშაობა, 43 წელია მემანქანე ვარ. ბევრი სირთულე გადაგვიტანია, ბევრჯერ მეწყერი მომწყდარა, ხაზზე ხეები დაცემულა და შუაგზაშიც ბევრჯერ დავრჩენილვართ. ვიცი რომ ბევრს უხარია ამ რეისით ორსაათიანი მგზავრობა, დამსვენებლები მთელი მსოფლიოდან მოდიან, ეს ჩემთვის დიდი სტიმულია“, – გვიყვება ბორჯომ–ბაკურიანის მემანქანე თემურ თედიაშვილი.

ისტორიული „კუკუშკა“ ბორჯომის ხეობისა და ბაკურიანის დამსვენებლებში ზამთარშიც და ზაფხულშიც დიდი პოპულარობით სარგებლოს. მატარებელი ბორჯომიდან დღეში ორჯერ 07:15–საათსა და 10:55–საათზე გადის, ბაკურიანიდან კი ბორჯომში უკან, დილით 10:00–საათზე, შუადღეს კი 14:15–საათზე ბრუნდება. 37–კილომეტრიანი გზის გავლას , დაახლოებით, 2 საათი სჭირდება.

„გინდა რომ გზა კიდევ უფრო მეტ ხანს გაგრძელდეს, გარშემო ისეთი ბუნება იშლება, რომ მატარებლით ამ გზის გავლას სხვა ხიბლი აქვს, ყოველთვის როცა აქ ჩამოვდივართ, „კუკუშკით“ ერთხელ მაინც ავდივართ ბაკურიანში“, – გვიყევება 66 წლის ნიკოლოზ აბულაშვილი, რომელიც სიღნაღიდან ბორჯომში დასასვენებლად მეუღესთან ერთად ყოველ ზაფხულს ჩამოდის.

დამსვენებლებს გზაზე ბუნებასთან ერთად განსაკუთრებით რომანოვების პერიოდში აშენებული ხიდის ნახვაც ხიბლავთ. ვიწროლიანდაგიანი სარკინიგზო ხაზი ცემისა და წაღვერის დამაკავშირებელ იმ ხიდს გადის, რომელიც 1902 წელს გუსტავ ეიფელმა დააპროექტა, ხოლო პირველმა ქართველმა მფრინავ–კონსტრუქტორმა ბესარიონ ქებურიამ ააგო. ხიდის სიმაღლე 34 მეტრი, სიგრძე 95 მეტრი, ხოლო წონა 900 ტონაა.

გარდა ტურისტებისა „კუკუშკა“ ქალაქთან დამაკავშირებელი ერთ–ერთი საშუალებაა გზაზე მდებარე სოფლებში მცხოვრებლებისთვისაც. წლებია სოფელ ლიბანიდან ბორჯომამდე მატარებლით დადის ნოდარ ქარდავა: „1971 წელში „ზენიტის“ ფოტოაპარატი მქონდა და აქ ჩამოსულ დამსვენებლებს ფოტოებს ვუღებდი, მათაც ვახარებდი და მეც მიხაროდა, ახლა იმის ფირებს ვეღარ ვშოულობ თორე კიდე გადავიღებდი. ახლა ქალაქში თუ რამე მჭირდება, ამ „კუკუშკით“ ჩავდივარ, ჩემთვის ძალიან მოსახერხებელია“.

ბორჯომი–ბაკურიანის ხაზი ერთ-ერთი პირველი და ამავე დროს ერთადერთი ვიწროლიანდაგიანი სარკინიგზო ხაზია საქართველოში, ამასთანავე ის ერთ-ერთი პირველი საინჟინრო-ტექნოლოგიური კომპლექსია, რომელიც დღემდე ფუქნციონირებს. სწორედ ამიტომ, 2017 წელს ბორჯომ-ბაკურიანის რკინიგზას და მის შემადგენელ ნაწილს პორტერის ტიპის „კუკუშკას“ კულტურული მემკვიდრეობის უძრავი ძეგლის სტატუსი მიენიჭა.

შპს ბორჯომ-ბაკურიანის რკინიგზის დირექტორის ემზარ შარიქაძის თქმით, ბორჯომ–ბაკურიანის რკინიგზას, ყოველწლიურად 40000–მდე მგზავრი გადაჰყავს.







[ავთო ინასარიძე, ბორჯომი]