ვახტანგ ლიჩელი - ”აურიეს ჟურნალისტებმა, ჯერ კვლევა არ დაგვიწყია”

უნიკალური, ჩვენს წელთაღრიცხვამდე III-II ათასწლეულის ყორღანული სამარხები, რომელიც ტელეკომპანია ”რუსთავი 2”-ის ინფორმაციით გუშინ აღმოაჩინეს, ცნობილი ჯერ კიდევ 40-იან წლებში იყო.

ასპინძის მუნიციპალიტეტის ნასოფლარ ბერთაყანაში, რომელიც სოფელ თმოგვიდან რამდენიმე კილომეტრის დაშორებით მდებარეობს, გასული წლის შემოდგომის შემდეგ არქეოლოგიური სამუშაოები არ ჩატარებულა.

სოფელ თმოგვის ტერიტორიული გაერთიანების რწმუნებული დურმიშხან ზაზაძე ამბობს, რომ სამარხების არსებობა ახალი ამბავი არ არის. ისინი ერთი თვალის შევლებითაც კარგად ჩანს. გასული წლის შემოდგომით არქეოლოგმა ვახტანგ ლიჩელმა მხოლოდ მოსამზადებელი სამუშაოები ჩაატარა. წელს კი არქეოლოგიური ექსპედიცია ჯერ არ დაწყებულა: ”შარშან არაფერი აღმოჩენილა, უბრალოდ გაიწმინდა და გაწმენდის დროს რამდენიმე ძვალი აღმოაჩინეს. მე როგორც ვიცი, წელს სამუშაოები უნდა განახლდეს, მაგრამ ჯერ არ დაწყებულა”.

იგივეს აცხადებენ ასპინძის მუნიციპალიტეტის გამგეობის კულტურის, ძეგლთა დაცვის, ტურიზმის, სპორტისა და ახალგაზრდობასთან ურთიერთობის სამსახურში. წამყვანი სპეციალისტი ძეგლთა დაცვისა და ტურიზმის განვითარების საკითხებში კახაბერ ზედგინიძე ამბობს, რომ გასულ წელს ბერთაყანაში მხოლოდ რამდენიმე დღე მუშაობდნენ: ”სამუშაოები შემოდგომით დაიწყო, ამინდები გაუარესდა და მალევე შეაჩერეს, დააკონსერვეს სამარხები და წავიდნენ. როგორც გასულ წელს გვითხრეს, წელს უნდა განახლდეს სამუშაოები, მაგრამ ჯერ ჩვენამდე არანაირი დოკუმენტი ან ცნობა ამის შესახებ არ მოსულა”.

სამუშაოები რომ არ განახლებულა და არც რაიმე მნიშვნელოვანი აღმოჩენა გაკეთებულა ჯერ, ეს ფაქტი ”სამხრეთის კარიბჭეს” ისტორიის მეცნიერებათა დოქტორმა, თსუ-ს არქეოლოგიის მიმართულების პროფესორმა ვახტანგ ლიჩელმაც დაუდასტურა: ”აურიეს ჟურნალისტებმა. შარშანდელზეა ლაპარაკი, ჯერ კვლევა არ დაგვიწყია. მოსამზადებელი სამუშაოები იყო, არაფერი მნიშვნელოვანი არ აღმოგვიჩენია, წელს გავაგრძელებთ. ჩამოსვლას ნამდვილად ვაპირებ, ალბათ ივლისში ვიმუშავებ. ადგილობრივ ხელისუფლებასაც ჩავაყენებ საქმის კურსში, როგორც წესი და რიგია და თქვენც გეცოდინებათ”.

ლიჩელი ამბობს, რომ ეს არის სავარაუდოდ ბრინჯაოს ხანის სამარხები, სადაც დაკრძალული უნდა იყვნენ ეთნიკურად მესხები, აღმოსავლეთ ქართული ტომები: ”ასე ჩანს ჯეჯერობით. სოციალური სტატუსი გაირკვევა მაშინ, როდესაც გამოკვლევებს ჩავატარებთ”.

ნასოფლარი ბერთაყანა, ასპინძის მუნიციპალიტეტში, სოფელ თმოგვიდან რამდენიმე კილომეტრის დაშორებით მდებარეობს. მთებზე მდებარე ნასოფლარამდე მისვლა მხოლოდ ეგრეთ წოდებული ორხიდიანი მანქანითაა შესაძლებელი. ის, რომ ნასოფლარი ძველი, წრიული (მიწაყრილიანი) და ყორღანული (ქვით დაფარული) ტიპის სამარხებითაა დაფარული თმოგვში მცხოვრებმა ნებისმიერმა ადამიანმა იცის.

- ”40-იან წლებამდე ამ ადგილებში მაჰმადიანი მესხები ცხოვრობდნენ. მათი გასახლების შემდეგ ამ ტერიტორიაზე აღარავინ დასახლებულა. სამარხები იმ დროიდანვე ცნობილი იყო. 60-იან წლებში არქეოლოგებიც მუშაობდნენ, მერე დიდი ხანი აღარავინ გამოჩენილა, ამ ბოლოს ისევ დაიწყო ექსპედიციები”, - გვიამბობს თმოგვში მცხოვრები ელგუჯა ზაზაძე.

დურმიშხან ზაზაძის თქმით, ამ ტერიტორიაზე ახლა არავინაა. იქვე ახლოს სახნავ-სათესი ფართობია.

- ”გუშინ ”რუსთავი 2”-ის ჟურნალისტებმა მომაკითხეს მანქანით. მითხრეს გავყოლოდი და ის ადგილები გადაიღეს. ვერ ვხვდები რატომ დაინტერესდით ამით”, -ამბობს იგი.

[ნინო ნარიმანიშვილი, ასპინძა]