საბანკო კრედიტები, ხსნა თუ დაღუპვა

“რამდენიმე თვეში წაგვართვეს ქონება. ერთი მაღაზია გვქონდა, ვიპოვეთ კლიენტი, რომ მაღაზია მიგვეყიდა და ბანკის ვალი დაგვეფარა. მართალია, იაფად უნდა გაგვეყიდა, მაგრამ არა ისე, რამდენშიც წაგვართვეს. ამ ადამიანს მოველაპარაკეთ. მას რუსეთიდან გამოგზავნილი ფული უნდა მიეღო, იგივე ბანკის მეშვეობით, სადაც ამ ადამიანს თანხის ბანკში, პროცენტების სანაცვლოდ დატოვება შესთავაზეს. ამ პიროვნებამ აუხსნა, რომ ჩვენი მაღაზიის შეძენა სურდა. და მას უთხრეს, რომ მაღაზიის ყიდვას ბანკიდან გაცილებით ნაკლებ თანხად შეძლებდა მას შემდეგ, რაც ბანკი მაღაზიას ჩამოგვართმევდა”, - გვიამბობს ახალქალაქის მცხოვრები, რომელმაც ვინაობის დასახელება არ ისურვა.

ჩვენი რესპონდენტი ქალბატონის დედა იძულებული გახდა, სამუშაოდ საზღვარგარეთ წასულიყო.

“კრედიტი დედამ აიღო, უბრალოდ, 2 თვე ვერ შევძელით გადახდა. თანხა დიდი იყო. დედა 1000 დოლარს იხდიდა, ეს იყო თანხა პროცენტებთან ერთად. როცა დედამ 2-3-ჯერ გადახდა ვერ შეძლო, უთხრეს, რომ ან რაიმე მოახერხე და თანხა შემოიტანე, ან ვადას გაგიგრძელებთ და გადასახდელ თანხას შეგიმცირებთო, მაგრამ დედამ სხვა ადამიანისგან ისევ პროცენტით აიღო თანხა. ბანკს გადაუხადა, მაგრამ მათ არ გააკეთეს ის, რასაც დაგვპირდნენ”, - ამბობს ჩვენი რესპონდენტი.

ახალქალაქში სამი ბანკი და ორი მიკროსაფინანსო ორგანიზაცია ფუნქციონირებს. დილის საათებში ბანკში შესვლა ჭირს კიდეც. ზოგი რუსეთიდან გამოგზავნილ თანხებს იღებს, ბევრი საკრედიტო ბარათებს ან სესხს.

ეკონომიკის ექსპერტის ვლადიმერ პაპავას მოსაზრებით, ბანკების მიერ გაცემული კრედიტები ქვეყნის ეკონომიკის განვითარებას ხელს არ უწყობს: “ბანკები ყოველთვის არ იყვნენ დაკავებულნი იმ საქმით, რომელიც საქართველოს ეკონომიკის განვითარებისთვის მიზანშეწონილი იყო. ბანკები, ძირითადად, ფულს აბანდებდნენ და კრედიტებს გასცემდნენ საცხოვებელი სახლების მშენებლობაზე. თავისთავად, საცხოვრებელი სახლების მშენებლობაში ცუდი არაფერია, მაგრამ, სამწუხაროდ, საქართველოში ამ საქმით დაკავებული ბევრი კომპანია ფინანსურ პირამიდებად იქცა. მეორე შეცდომა ისაა, რომ ბანკები ძირითადად გასცემდნენ და აქამდეც გასცემენ, ე.წ. სამომხმარებლო კრედიტებს. ხალხს საყოფაცხოვრებო ტექნიკის შეძენა შეეძლო. ამ დროს საქართველოს ეკონომიკა ხომ ამ საქონელს არ აწარმოებს. არც სარეცხ მანქანებს, არც ტელევიზორებს და ა.შ.”.

წელს კრედიტებთან დაკავშირებით პრობლემები ჰქონდათ მიწათმფლობელებსაც, რომლებმაც კარგი მოსავლისა და კარტოფილზე მაღალი ფასის მოლოდინში კრედიტები აიღეს და ცუდი მოსავლის მიღებისა და კარტოფილის დაბალი ფასის გამო ცუდ მდგომარეობაში აღმოჩნდნენ.

კრედიტებით ძირითადად ის ხალხია კმაყოფილი, ვინც შედარებით დაბალთანხიანი საკრედიტო ბარათებით სარგებლობს და ვისაც საჭიროების შემთხვევაში სესხის თანხის განაღდება შეუძლია. ბევრი ადამიანისთვის საბანკო კრედიტი მცირე ბიზნესის განვითარების ან ძვირადღირებული საყოფაცხოვრებო ნივთების შეძენის საშუალებაა.

“ჩემთვის ეს მომგებიანია, რადგან არავისგან სესხება და არავისთვის თხოვნა არ მიწევს. ბანკიდან იღებ და ფულს და პროცენტებს ნელ-ნელა იხდი. 1500 ლარი ავიღე და თვეში 130 ლარს ვიხდი. გამოდის, რომ წლის განმავლობაში 200 ლარს დამატებით პროცენტს ვიხდი, მიუხედავად ამისა, ჩემთვის ეს მომგებიანია, რადგან ამ თანხას ჩემს საქმეში ვდებ და გადახდა შემიძლია”, - ამბობს კარინე ტოროსიანი.
მაღალ საპროცენტო განაკვეთებს კრედიტებზე ვლადიმერ პაპავა რამდენიმე მიზეზით ხსნის.

“პირველ რიგში, საკრედიტო რესურსის უკმარისობა. რაც ნაკლებია საკრედიტო რესურსი, მით უფრო მაღალია განაკვეთი კრედიტებზე. მეორეა ინფლაციის დონე და მესამე, მაღალი ბიზნეს-რისკები საქართველოში. მაღალი რისკები კი იმიტომაა, რომ რუსეთთან მიმართებაში სამხედრო რიტორიკა გრძელდება, ეს ერთი და მეორე, რომ საკუთრების უფლებები ირღვევა. როდესაც ასეთი დაუცველობის ფაქტორია, კრედიტები კიდევ უფრო ძვირდება”, - ამბობს იგი.

[ქრისტინა მარაბიანი, ახალქალაქი]