რელიგიისა და რწმენის თავისუფლება საქართველოში - TDI კვლევა

TDI-ის კვლევა 2010-2019 წლებში საქართველოში რელიგიისა და რწმენის თავისუფლების საკითხებს შეეხება.

„სახელმწიფო პოლიტიკის ანალიზი აჩვენებს, რომ საქართველოს კონსტიტუციით დაცული რელიგიისა და სახელმწიფოს ურთიერთგამიჯვნის პრინციპი ხშირად ირღვევა საქართველოს საპატრიარქოსთვის ფინანსური, სამართლებრივი და სოციალური პრივილეგიების მინიჭებისა და სხვა რელიგიური გაერთიანებების მიმართ დიფერენცირებული მოპყრობის გამო“, - წერია კვლევაში.

მათივე ინფორმაციით, 2002 წლიდან 2019 წლის ჩათვლით, საქართველოს საპატრიარქომ ცენტრალური სახელმწიფო ბიუჯეტიდან ჯამში დაახლოებით 276,5 მილიონი ლარი მიიღო. გარდა ამისა, თვითმმართველობები და ქალაქები საპატრიარქოს ყოველწლიურად, დაახლოებით ოთხიდან ხუთ მილიონამდე ლარს გადასცემენ, მატერიალური სახით.

საქართველოს საპატრიარქო სახელმწიფოსგან იღებს ასევე უძრავ ქონებას – მიწის ნაკვეთებსა და შენობა-ნაგებობებს.

TDI-სა და სხვა არასამთავრობო ორგანიზაციების მონაცემებზე დაყრდნობით, დღემდე სახელმწიფოს მიერ საპატრიარქოსთვის გადაცემული ქონება 64 კვ. კმ–მდე ფართობს მოიცავს.

„საქართველოს საგადასახადო კოდექსი გადასახადისგან, რიგ შემთხვევებში, ათავისუფლებს მხოლოდ საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესიის საპატრიარქოს, აყენებს მას პრივილეგირებულ მდგომარეობაში, მაშინ როდესაც მსგავსი შეღავათებით სხვა რელიგიურ ორგანიზაციები ვერ სარგებლობენ“.

კვლევაში ნათქვამია, რომ დისკრიმინაციას და დევნის პრობლემა, იაჰოვას მოწმეების შემდეგ, ბოლო პერიოდში აქტიურად შეეხო მუსლიმ თემსაც.
„2012-დან 2016 წლის ჩათვლით, საქართველოს სხვადასხვა გეოგრაფიულ არეალში მცხოვრები მუსლიმების წინააღმდეგ რელიგიური ნიშნით ძალადობის და უფლებების დარღვევის რვა მასშტაბური შემთხვევა გამოვლინდა. აქედან შვიდ შემთხვევაში პასუხისმგებლობა არავის დაკისრებია, ზოგ საქმეზე კი გამოძიება ამ დრომდე უშედეგოდ გრძელდება. მუსლიმების წინააღმდეგ მართლმადიდებელი ქრისტიანების და/ან ხელისუფლების დაპირისპირების ძირითად მიზეზად იქცა ლოცვა, საკულტო ნაგებობის, რელიგიური სასწავლებლის ფუნქციონირება თუ სხვა ფორმით რელიგიური იდენტობის საჯარო სივრცეში გამოხატვა“, - ნათქვამია კვლევაში.

დოკუმენტში შესულია ბოლო წლებში ადიგენის მუნიციპალიტეტის სოფელ ჭელაში, მოხესა და ადიგენში რელიგიური ნიშნით მომხდარი დაპირისპირებები. ასევე რელიგიური გაერთიანებების საკუთრებასთან დაკავშირებული პრობლემები, კერძოდ კი სადავო სალოცავები.

„XX საუკუნეში, საბჭოთა კავშირის პერიოდში, რელიგიურ გაერთიანებებს ჩამოერთვათ რელიგიური დანიშნულების ნაგებობები და ყველა ტიპის ქონება. 1991 წელს, საბჭოთა კავშირის დაშლისა და საქართველოს დამოუკიდებლობის აღდგენის შემდეგ, მხოლოდ საქართველოს მართლმადიდებელმა ეკლესიამ შეძლო ქონების რესტიტუცია. ეკლესიას, მისი საკუთრების გარდა, გადაეცა სხვა რელიგიური გაერთიანებების ისტორიული ქონებაც, რომლებითაც დღემდე სარგებლობს და უარს აცხადებს მათ დაბრუნებაზე. სხვა კონფესიებს კი ჩამორთმეული ქონების დიდი ნაწილი არ დაუბრუნდა. ჩამორთმეული ქონების დაბრუნების საკითხი ყველაზე მწვავედ სომეხთა სამოციქულო, კათოლიკე, ევანგელურ-ლუთერული ეკლესიების, მუსლიმი და იუდეური თემების წინაშე დგას“.

ასევე კვლევაში საუბარია საჯარო სკოლებში, რელიგიური ნიშნით დაფიქსირებულ დისკრიმინაციაზეც. ერთ-ერთ მაგალითად კი ადიგენის სოფელ მოხეში მომხდარი ფაქტია მოყვანილი: „2016-2017 წლებში ადიგენის მუნიციპალიტეტის სოფელ მოხეში გამოვლინდა მუსლიმი მოსწავლის დისკრიმინაციისა და უფლებების დარღვევის სავარაუდო ფაქტი, რომელსაც განათლებისა და მეცნიერების სამინისტროს ადეკვატური შეფასება არ მოჰყოლია. სამინისტროს შიდა აუდიტის დეპარტამენტმა ინსპექტირების დასკვნით, ფაქტობრივად, გაამართლა სკოლის ადმინისტრაციის მიერ მუსლიმი მოსწავლისთვის თავსაბურავის (ჰიჯაბი) ტარების აკრძალვის მცდელობა“.

სრული კვლევა - რელიგიისა და რწმენის თავისუფლება საქართველოში

[თაკო ფეიქრიშვილი]