‘მთავრობა-საპატრიარქოს შეთანხმებით კონსტიტუცია ირღვევა’ – NGO-ების შეფასებები

15 აპრილს, მთავრობამ და საპატრიარქომ ერთობლივი შეთანხმების შესახებ განცხადებები გააკეთეს. ეს შეთანხმება აღდგომის ლიტურგიაში მრევლის მონაწილეობას შეეხებოდა. მოლაპარაკების შემდეგ, აღმოჩნდა, რომ სააღდგომო ღამისთევის ლიტურგია ყველა ტაძარში აღევლინება.

„დიდი ზომის ეკლესიებში, დაცული უნდა იყოს მინიმუმ ორ მეტრიანი სოციალური დიტანცია, ხოლო მცირე ზომის ეკლესიებში იქნებიან მხოლოდ სასულიერო პირები და ეკლესიის მსახურები“, - განაცხადეს მთავრობაში.

ოდნავ შეცვლილი ინტერპრეტაცია ჰქონდა საპატრიაქროს. მათი თქმით, მცირე ტაძრებშიც აღევლინება ლიტურგია მრევლთან ერთად, ოღონდ ისინი ეზოში იდგებიან.

სანამ შეთანხმების შესახებ გახდებოდა ცნობილი, 14 აპრილს, პრემიერ-მინისტრმა გიორგი გახარიამ ბრიფინგზე განაცხადა, რომ „საქართველო მართლმადიდებლური ქვეყანაა“.

რელიგიური საკითხებზე მომუშავე არასამთავრობო ორაგანიზაციები აცხადებენ, რომ პრემიერის მხრიდან ასეთი განცხადება და თავად მთავრობა-საპატრიარქოს შეთანხმებაც არაკონსტიტუციურია და იგი ადამიანის სიცოცხლის დაცვის უფლებას არღვევს.

„პრემიერმა გააკეთა განცხადება, რომ საქართველო არის მართლმადიდებლური სახელმწიფო და ეს ნიშნავს, რომ მან აღიარა სახელმწიფოს კონფესიური ხასიათი, რითაც ირღვევა სახელმწიფოსა და რელიგიის ურთიერთგამიჯვნის პრინციპი, რომელიც იყო აღიარებული საქართველოს კონსტიტუციით ანუ ირღვევა საქართველოს კონსტიტუცია. ასევე კონსტიტუციურ შეთანხმებაში, ერთ-ერთი ფუძემდებლური პრინციპია, რომ სახელმწიფო და ეკლესია ადასტურებენ მზადყოფნას ითანამშრომლონ ურთიერთოდამოუკიდებლობის პრინციპის დაცვით, ქვეყნის მოსახლეობის საკეთილდღეოდ. ვხედავთ, რომ ხელისუფლებაც და საპატრიარქოც ამ შეთანხმებით უხეშად არღვევენ კონსტიტუციას და კონსტიტუციური შეთანხმების ფუძემდებლურ პრინციპს, საკუთარი მოქალაქეების სიცოცხლისა და ჯანმრთელობის დაცვას“, - ამბობს ტოლერანტობისა და მრავალფეროვნების ინსტიტუტის (TDI) დამფუძნებელი, ეკა ჭითანავა.

იურისტი გიორგი მშვენიერაძის, რომელიც არასამთვარობო ორგანიზაცია „საქართველოს დემოკრატიულ ინიციატივას“ ხელმძღვანელობს, თქმით, არაკონსტიტუციურია თავად ის ფაქტიც, რომ თავრობასა და რელიგიურ ორგანიზაციას შორის ამ საკითხზე შეთანხმება მოხდა.

„საკითხი ძალიან უცნაურია, იმიტომ, რომ სეკულარულ სახელმწიფოში, კანონის აღსრულებას შეთანხმება არ უნდა სჭირდებოდეს. საერო კანონმდებლობა არსებობს იმიტომ, რომ მას ყველა, ერიცა და ბერიც უნდა დაემორჩილოს. ხელისუფლება არ ამბობს არაორაზროვნად და ცალსახად, რომ კანონი უნდა აღასრულოს ყველამ, მათ შორის საპატრიარქომაც და ის ვალდებულია დაემორჩილოს. უფრო მეტიც, პრემიერისგან მოვისმინეთ, რომ საქართველო თურმე მართლმადიდებლური ქვეყანაა და ფაქტობრივად, სახელმწიფო რელიგიად გამოაცხადა მართლმადიდებლობა. ეს აცდენილია კონსტიტუციურ წესს და არანაკლებ საშიშია, ვიდრე თავად COVID 19“, - აცხადებს მშვენიერაძე.

მისივე თქმით, საპატრიარქო სხვადასხვა მოწოდებებით, მრევლს ეუბნება არა მხოლოდ საკუთარი, არამედ სხვისი სიცოცხლეც გაწირონ: „გუშინ მოვისმინეთ მაღალი იერარქების განცხადებები, ეს ვირუსი კლავს ასაკოვან ადამიანებს, ისინი მაინც მოკვდებიან და ღვთის ნებაა ყველაფერიო. ისე უბრალოდ და აგდებით ლაპარაკობენ ადამიანების სიცოცხლეზე, თოთქოს მღვდელმთავრებს ჰქონდეთ სიცოცხლე დარიგებული“.

არასამთავრობო ორგანიზაციების წარმომადგენლები მიიჩნევენ, რომ მსგავსი ქმედებებით მთავრობა პრივილეგირებულ პოზიციაში აყენებს მხოლოდ ერთ რელიგიური გაერთიანებას და თავადვე უშლის ხელს მის მიერ მიღებული კანონის აღსრულებას, საგანგებო რეჟიმის პირობების დაცვასთან დაკავშირებით.

„როცა ყველა ეპიდემილოგი მოგვიწოდებს, რომ უნდა დავრჩეთ სახლში და არ შეიძლება ხალხმრავალი შეკრება, საგანგებო მდგომარეობით დადგენილი წესები მოქმედებს ყველა მოქალაქეზე, მიუხედავად მისი მრწამსისა, სოციალური სტატუსისა და ა.შ. ჩვენ ვხედავთ, რომ სახელმწიფო ამ დღეებში ამ წესის დარღვევის ექსკლუზიურ უფლებას აძლევს მხოლოდ ერთ რელიგიურ ორგანიზაციას, რომელიც არის საქართველოს საპატრიარქო. ეს ნიშნავს, რომ სახელმწიფომ თვითონვე თქვა უარი წესების აღსრულების ლეგიტიმაციაზე და ეს არის დიდი სახელმწიფოებრივი კრიზისი“, - ამბობს ეკა ჭითანავა.

იგივეს ფიქრობს, EMC-ის თანასწორობის პოლიტიკის პროგრამის დირექტორი თამთა მიქელაძე. იგი მიიჩნევს, რომ პრემიერის მსგავსი ტიპის განცხადებები სახელმწიფო სუვერენულობაზე უარის თქმაა: „გახარიას განცხადება, რომ მართლმადიდებელი სახელმწიფო ვართ საკუთარი უძლურების რაღაც ლოგიკის შემოტანის, წამოცდენის თუ უცოდინრობის პრობლემა იყო ვერ ვხვდები. მაგრამ ფაქტია, რომ მან ამით არაერთ კულტურულ ჯგუფს ნაკლები/ მეორეხარისხოვანი მოქალაქეობა გაუფორმა. მთლიანობაში, ამ პირობებში, ინდივიდების, პოლიციისა და დასჯის იმედად დარჩენა, ისევ ჩვენთვის დაბრალება, (გარდა იმისა, რომ ისევ ნეოლიბერალური მცირე/ცარიელი სახელმწიფოს ლოგიკას ატარებდა) საკუთარი უძლურების ყველაზე აშკარა აღიარება იყო“.

გიორგი მშვენიერაძე კი მიიჩნევს, რომ აღდგომის ღამისთევის ლიტურგიაზე წასვლა/არ წასვლის საქმის მხოლოდ მრევლის გონიერებასა და პასუხისმგებლობაზე შეტოვება, როგორც ეს პრემიერმა განაცხადა, არასწორია: „თუ ჩვენ ადამიანების გონიერების იმედად ვართ, მაშინ ხელისუფლება და სახელმწიფო რაში გვჭირდება. საზოგადოების რაციონალური მსჯელობის უნარის იმედად დატოვება დანარჩენი საზოგადოებისა, არის წარმოუდგენელი. მაშინ რაში გვჭირდება დანაშული და სასჯელი, ხალხმა ვიცით, რომ არ უნდა მოვიპაროთ და არ მოვიპარავთ“.

პანდემიის გამო, საქართველოში საყოველთაო კარანტინი 31 მარტიდან ამოქმედდა. რომლის მიხედვითაც, იკრძალება სამზე მეტი პირის თავშეყრა, გარდა აფთიაქების და სასურსათო მაღაზიებისა. მიუხადავად ამისა, მართლმადიდებლურ ეკლესიებში როგორც ყოველდღიური, ასევე სადღესასწაულო ლიტურგიები ჩვეულ რეჟიმში გრძელდება. ტაძრებში ათობით ადამიანი იკრიბება. ისინი ზიარებას ერთი კოვზით იღებენ.

გადაწყდა, რომ 18 აპრილს სააღდგომო ღამისთევის, ხოლო 19 აპრილს აღდგომა დღის წირვა ჩვეულად აღევლინება. იმ ფაქტორის გათვალისწინებით, რომ მრევლს ღამე ტაძარში მისვლა 21:00 საათამდე მოუწევს და მას დილის 06:00 საათამდე ვერ დატოვებს.

ეპიდემიოლოგთა ნაწილი მიიჩნევს, რომ აღდგომის დღეების შემდეგ ქვეყანაში ინფიცირებულთა მაღალი მაჩვენებლი დაფიქსირდება. დაავადებათა კონტროლის ეროვნული ცენტრის დირექტომა 16 აპრილს საზოგადოებას მოუწოდა აღდგომას არ წავიდნენ ეკლესიებში. ეს მისგან პირველი ასეთი მოწოდება იყო.

[თაკო ფეიქრიშვილი]