ტრადიციული და განსაკუთრებული

სოფლის დღესასწაულს სათხაში 2003 წლიდან ზეიმობენ. ადგილობრივების გარდა ამ დღეს მეზობელი სოფლებისა და მუნიციპალიტეტების მცხოვრებლების აღნიშნავენ. სათხას სტუმრები საქართველოსა და სომხეთის დედაქალაქებიდანაც ჰყავს.

ადგილობრივი მკვიდრები სტუმრებს მრავალფეროვანი კერძებით ეგებებიან. ზეიმი არა მხოლოდ სოფლის ქუჩებში, თითოეული მცხოვრების სახლშიცაა. სხვადასხვა სპორტული და კულტურული ღონისძიებებიც მწვადის სუნის ფონზე, სოფლის სხვადასხვა ადგილას იმართება.

ტრადიცია არც წელს დარღვეულა. სოფლის ერთ ნაწილში ჭადრაკის მოყვარულები იყვნენ შეკრებილი. მოთამაშეებს შორის ყველა ასაკისა და სქესის ადამიანები ჩანდნენ.

საჭადრაკო მაგიდების შორიახლოს მკლავჭიდის ტურნირი მიმდინარეობდა. ხელის გადაწევაში ახალგაზრდები აზარტითა და ხმაურიანი შეძახილებით ეჯიბრებოდნენ.

ცოტა მოშორებით სათხას ზეიმისთვის ტრადიციად ქცეული ცხენების რბოლა იყო. მუნიციპალიტეტის სხვადასხვა სოფლიდან ჩამოსული 30-ზე მეტი მხედარი ხალხს თავის ბედაურს აჩვენებდა და ცდილობდა ის საუკეთესო მხრით წარმოედგინა.

მრავალრიცხოვან ხალხში ყურადღებას სომხურ ეროვნულ, ატმისფერ ტანისამოსში “ტარაზ” გამოწყობილი ქალი და მამაკაცი იპყრობდნენ. ესენი სათხის დღესასწაულის დაარსების ინიციატორი არტიუშ სანოსიანი და მისი მეუღლე იყვნენ. ისინი ხან ერთად, ხან კი ცალცალკე დადიოდნენ, მათ ირგვლივ ხალხი იკრიბებოდა და არტიუშ სანოსიანიც დღესასწაულის იდეაზე ყვებოდა.

არტიუშ სანოსიანი ისტორიკოსია. მის ნაშრომებს შორის ერთერთი 1918 წლის ბრძოლას ეძღვნება.

“თურქებმა თბილისამდე მისვლა სათხის გავლით გადაწყვიტეს. ისინი მოვიდნენ და სათხის შეიარაღებულ ძალებს გადააწყდნენ. ჩვენებმა თურქების დივიზიას მაშინ ისეთი ზიანი მიაყენეს, რომ მათ წინ წასვლა ვეღარ გაბედეს. შეტაკება ორი დღე გაგრძელდა, როცა იარაღი და მარაგები ამოიწურა, სათხელები იძულებული გახდნენ უკანდახევა დაეწყოთ, მაგრამ თან იბრძოდნენ და თურქების მე-5 დივიზიას თბილისისკენ წასვლის საშუალებას არ აძლევდნენ”, - უამბობს არტიუშ სანოსიანი მის ირგვლივ შეკრებილ ახალგაზრდებსა და ხანშიშესულ ხალხს.

ამ ბრძოლის დაწყებამდე სოფელში 3,250 ადამიანი ცხოვრობდა და მათგან მხოლოდ 700 გადარჩა. სათხას, რომელიც ისტორიულ ნაშრომებში სადალად არის მოხსენიებული, დაახლოებით 2000-წლიანი ბიოგრაფია აქვს.

არტიუშ სანოსიანი წიგნის “ახალქალაქისა და ახალციხის თავდაცვა 1918 წელს” ქართულად თარგმნას აპირებს. მისი თქმით, ქართველი კოლეგები და ნაცნობები საყვედურობენ, რომ ისტორიის ამ ნაწილის შესახებ არაფერი იციან.

ისტორიკოსი სიამაყით უამბობდა შეკრებილებს, როგორ უთხრა ცოტა ხნის წინ საქართველოს პრეზიდენტმა პარლამენტის შენობის წინ შეკრებილ მოსწავლეებს, რომ “1918 წელს ახალქალაქელმა სომხებმა თურქებს თბილისში შემოსვლის საშუალება არ მისცეს”.

ისტორიული ამბები ნინოწმინდისა და ახალქალაქის ანსამბლების სომხური სიმღერისა და ცეკვის აკომპანემეტის ქვეშ ჟღერდა.

სათხაში მხოლოდ ამ დღის მიხედვით შეუძლებელია წარმოიდგინო, რომ მას, ისევე როგორც ყველა სხვა სოფელს, უამრავი პრობლემა აქვს. ამ დღეს სათხელებს თავიანთ გასაჭირზე საუბარი არ უყვართ და ცდილობენ ის წელიწადში ერთ დღეს მაინც დაივიწყონ.

ამ დღეს ისინი უბრალოდ ჯგუფებად იყოფიან და სხადასხვა სახეობებში საკუთარი ძალების მოსინჯვას ცდილობენ. ერთი ჯგუფი ერთმანეთს სიმძიმეების აწევაში ეჯიბრებოდა. უფროსები ახალგაზრდებს თავიანთ ძალას აჩვენებდნენ და ჯანსაღი ცხოვრებისკენ მოუწოდებდნენ.

მურად ფალოიანი ამ შეჯიბრში პირველია.

“ამ დღეს მთელი წელიწადი ველოდებით. მხოლოდ ამ დღეს ვივიწყებთ ყველა საქმესა და პრობლემას. ეს განსაკუთრებული დღეა, სოფელი თავიდან იბადება”, - ამბობს იგი.

დღე განსაკუთრებით საზეიმო სოფლის ფეხბურთელებისთვის იყო, რადგან დღესასწაულის პატივსაცემად სოფელში საფეხბურთო მოედანი გაიხსნა. ფეხბურთელები აღფრთოვანებული იყვნენ არა მხოლოდ მინდვრით, არამედ საფეხბურთო ფორმებითაც. საფეხბურთო მინდორზე პირველი ბურთი საქართველოს პარლამენტის სპიკერმა დავით ბაქარაძემ გააგორა, რომელიც სათხის საპატიო სტუმრებს შორის იყო.

სათხელების თქმით, ეს დიდი და თავისებური დღესასწაული მათთვის განსაკუთრებულია. ამით ცდილობენ სოფლის ისტორია დავიწყებას არ მიეცეს.

[აღუნიკ აივაზიანი, ახალქალაქი]