ნეოლითიდან შუა საუკუნეებამდე - არქეოლოგიური ექსპედიცია და სტუდენტების მოგზაურობა დროში

ასპინძის მუნიციპალიტეტის სოფელი ზველი(სოფელ ძველის ისტორიული სახელწოდება) ერთ ერთი უძველესი ნამოსახლარია სამცხე–ჯავახეთში. ზველი და „ზველის რაბათი" ჯერ კიდევ 1970–იანი წლებიდან არის ცნობილი სამეცნიერო წრეებში. აქ არქეოლოგიური გათხრები პირველად არქეოლოგმა ტარიელ ჩუბინიშვილმა ჩაატარა. მას შემდეგ ეს ადგილი ცნობილია, როგორც ნეოლითური პერიოდის ნამოსახლარი, სადაც აქტიურად მიმდინარეობს არქეოლოგიური კვლევები. საქართველოს ეროვნული მუზემის ხელმძღვანელობით, ზველში გათხრები 2016 წლიდან ყოველ ზაფხულს, ტარდება.

საქართველოს ეროვნული მუზეუმის თანამშრომელი გიორგი ბედიანაშვილი, რომელიც „ზველის რაბათის" ექსპედიციის ხელმძღვანელია, გვიყვება, რომ ზველში გათხრებისას მოპოვებული აღმოჩენები ცხადყოფს აქ ადამიანის უწყვეტად ცხოვრების კვალის არსებობას, ნეოლითიდან მოყოლებული შუა საუკუნეებამდე. გიორგი, ასევე, საუბრობს ძეგლის ეროვნულ ფასეულობაზე: “ძალიან მნიშვნელოვანია ეს კვლევები, როგორც აქ მყოფი სტუდენტებისთვის და მეცნიერებისთვის, ასევე ამ რეგიონის კვლევისთვის და მის ისტორიულ მნიშვნელობაზე ხაზგასმისთვის. აქ აღმოჩენილი გვაქვს ბრინჯაოს ხანის ნანგრევები. ორმოები, რომელიც სავსეა სხვადასხვა ტიპის მასალით, ასევე – სხვადასხვა პერიოდის უამრავი კერამიკული ნივთი, რაც ძალიან მნიშვნელოვანია ამ რეგიონის შესწავლისთვის".

სამცხე–ჯავახეთის უნივერსიტეტის იმ სტუდენტებისთვის, რომლებიც კვლევაში იღებენ მონაწილეობას, ეს პირველი საველე პრაქტიკაა. ზველის საველე პრაქტიკებზე, უნივერსიტეტის სხვა სტუდენტები, გასულ წელსაც იყვნენ. ხათუნა მათიაშვილი, რომელიც ისტორიის მეცნიერებათა დოქტორი და სამცხე–ჯავახეთის სახელმწიფო უნივერსიტეტის ასოცირებული პროფესორია, სტუდენტების საველე პრაქტიკას ხელმძღვანელობს.

„სასიამოვნო ფაქტია, რომ საველე პრაქტიკაში ჩვენი უნივერსიტეტის სტუდენტები შეისწავლიან ისეთი ისტორიული მნიშვნელობის მქონე ძეგლს, როგორიც ზველის ნამოსახლარებია. შუა ბრინჯაოს ხანის ყორღანული ნამარხების და სხვადასხვა პერიოდის კერამიკული ნივთების აღმოჩენაში მონაწილეობის მიღება, საინტერესო გამოცდილებაა ჩვენი სტუდენტებისთვის", - აღნიშნავს ხათუნა მათიაშვილი.

ზველის ექსპედიცია ორ ლოკაციაზე მიმდინარეობს. ამ ადგილებს „ზველის რაბათის" და „ზველის გოხების" სახელით იცნობენ.

„ჩვენი სტუდენტები გადანაწილებულნი არიან ორივე ლოკაციაზე. ხანგრძლივობას რაც შეეხება, ორკვირიანი უნდა ყოფილიყო, თუმცა არასაკმარისი დაფინანსების გამო, ერთი კვირით ვართ აქ", – ამბობს სტუდენტური პრაქტიკის ხელმძღვანელი.

ხათუნა მათიაშვილის ერთ-ერთი სტუდენტია თიკო მაზმანიშვილია, რომელიც საველე პრაქტიკაში პირველად იღებს მონაწილეობას: „კარგი იქნებოდა, შაბათს უკან რომ არ ვბრუნდებოდეთ. სასიამოვნო გამოცდილება და კარგი ადგილია. თითქოს იმ ეპოქებში ვმოგზაურობ, რომელი ეპოქის ნიმუშებსაც აქ ვაწყდებით. ეს ყველაფერი ძალიან მომწონს.”

მიმდინარე წელს დაამთავრა უნივერსიტეტი ოტია ზედგინიძემ, რომელიც დასაქმებულია ამ ექსპედიციაში: „შავ სამუშაოსაც ვასრულებ, როგორიცაა ურიკებით მიწის ზიდვა, თან კვლევებშიც ვიღებ მონაწილეობას, საბოლოო ჯამში კმაყოფილი ვარ, რადგან პროფესიული თვალსაზრისით კარგი გამოცდილებაა".

ექსპედიციაში მონაწილე სტუდენტებს შორის არიან მელბურნის უნივერსიტეტის სტუდენტებიც.

„მნიშვნელოვანია რომ ექსპედიციაში ქართველ სტუდენტებთან ერთად ავსტრალიელი სტუდენტებიც აქტიურად მონაწილეობენ, რადგან ეს ხელს უწყობს როგორც რეგიონის პოპულარიზაციას, ასევე ქართველი და ავსტრიელი სტუდენტების დამეგობრებას", - ამბობს ექსპედიციის ხელმძღვანელი გიორგი ბედიანაშვილი.

„ზველის რაბათის" ექსპედიცია სტუდენტებისთვის 13 ივლისს დასრულდება, ხოლო არქეოლოგიური გათხრები კიდევ ექვს კვირას გასტანს.

ექსპედიციას, შოთა რუსთაველის სამეცნიერო ფონდის ფინანსური მხარდაჭერით, საქართველოს ეროვნული მუზეუმი ხელმძღვანელობს.

[რობიზონ ზარიძე, ასპინძა]