ხიზაბავრელი თერეზინა

სოფელში იყო სტამბა, იყო ორი სასწავლებელი და იდგა მეცხრამეტე საუკუნის 30–იანი წლები.

ამ პერიოდში, ასპინძის მუნიციპალიტეტის სოფელ ხიზაბრაში, უკვე არსებობდა საშინაო – საოჯახო სკოლა, რომელსაც სოფლის მკვიდრი, თერეზინა ხუციშვილი ხელმძღვანელობდა.

თერეზინა გახლდათ ქართველი კათოლიკე მღვდელის „მესხ ჰუტენბერგად“ წოდებული – იოსებ ხუციშვილის და.

სწორედ, და–ძმა ხუციშვილების სახლში იყო გახსნილი სასწავლებელიც: „სავაჟებო“ და „საქალებო“.

„საქალებო“ სასწავლებელში გოგონების განათლებას თერეზინა ხუციშვილი უძღვებოდა. „სავაჟებოს“ კი იოსებ ხუციშვილი.

1836 წელს სოფელ ხიზაბავრაში უკვე დაარსებული იყო იოსებ ხუციშვილის მიერ სტამბა. სასტამბო საქმიანობაში და წიგნების გაფორმებაში იოსებს და, თერეზინა ეხმარებოდა. თერეზინა ხატავდა წიგნებში თავისუფლად დატოვებულ ფურცლებს და აფორმებდა ე.წ. არშიებით.

ხიზაბავრის სტამბაში დაბეჭდილ წიგნებს იყენებდა თერეზინა ხუციშვილი სკოლაში. ის გოგონებს წერა–კითხვას, ლოცვებსა და ხელსაქმეს ასწავლიდა.

„საქალებო“ სასწავლებელში მხოლოდ ხიზაბავრაში მცხოვრები ქალები დადიოდნენ, რადგან იმ პერიოდში ხიზაბავრა საკმაოდ დიდი სოფელი იყო“, – გვითხრა ისტორიკოსმა, ნატო ყრუაშვილმა.

თერეზინა ხუციშვილის ცხოვრების შესახებ მხოლოდ ეს მწირე ინფორმაცია მოიპოვება.

„სასტამბო და სასკოლო საქმიანობის გარდა მასზე მეტი არაფერია ცნობილი. ვიცით მხოლოდ ის, რომ არ ყოფილა დაოჯახებული. არ მოგვეპოვება არც მისი მისი ფოტო, არც დაბადებისა და გარდაცვალების თარიღი არაა ცნობილი. არც ადგილი თუ სადაა დასაფლავებული“, – ამბობს ნატო ყრუაშვილი.

სოფელ ხიზაბავრაში მოსახლეობამ თერეზინა ხუციშვილის შესახებ არაფერი იცის – ვერაფერს გეტყვით, ალბათ მოხუცებს ეცოდინებოდათ, ამბობენ ისინი დანანებით.

ხიზაბავრაში მცხოვრები, ასმათ ხაზალაშვილი ამბობს, რომ თერეზინა ხუციშვილის შესახებ არაფერი იცის, თუმცა ბებიისგან გადმოცემით ახსოვს რომ მაშინდელ საშინაო სკოლას „ლიპუნტების სკოლას“ ეძახდნენ.

„ვერ გეტყვით რას ნიშნავს ლიპუნტების სკოლა, ან რატომ ეძახდნენ, მეტი არაფერი ვიცი“, –ამბობს ის.

ვიცით, რომ გვყავდა მესხი განმანათლებელი ქალი, სადღაც 180 – 200 წლის წინ, რომელიც ხიზაბავრაში ცხოვრობდა, ეწეოდა კულტურულ–საგანმანათლებლო საქმიანობას და მისი სახელი და გვარი თერეზინა ხუციშვილი იყო.


"ხუციანთ" უბანი, სადაც სავარაუდოდ თერეზინა ცხოვრობდა

[გულო კოხოძე, ასპინძა]