'იდეა კარგია, მაგრამ ფორმა ნაკლებად სანდო' – ახალციხელები საპენსიო რეფორმაზე

დაგროვებით საპენსიო სისტემას, რომელმაც ქვეყნის სოციალურ-ეკონომიკურ მიმართულებაში გარკვეული როლი უნდა შეასრულოს, ახალციხეში თავისი მომხრეები და მოწინააღმდეგეები ჰყავს.

რეფორმის მიხედვით, სისტემაში მონაწილეობა სავალდებულოა 40 წლამდე დასაქმებულისთვის, ხოლო ნებაყოფლობითია თვითდასაქმებულისთვის და დასაქმებულისთვის, ვისაც კანონის ძალაში შესვლამდე 40 წელი შეუსრულდა.

ეკონომიკის დოქტორი ცისკარა ზარანდია სისტემის მონაწილე ავტომატურად გახდა. მისი თქმით, სისტემა შესაძლო იდეალურად გამართული არ იყოს, თუმცა რეფორმის გატარება მოქალაქეებისათვის ერთგვარი მხარდაჭერაა სახელმწიფოს მხრიდან: "ბევრ ქვეყანაში მიღებულია ეს სისტემა, გვინდა თუ არა ჩვენც ხომ უნდა დაგვეწყო როდესღაც?! ასე რომ კარგია. ეს არის აპრობირებული სისტემა, სხვა ქვეყნებშიც მუშაობს და როგორც წესი ჩვენთანაც უნდა იმუშაოს".

კითხვაზე არსებობს თუ არა რისკი, რომ წლების შემდეგ, ვალუტის ცვლილებამ რეფორმაზე იმოქმედოს, ამბობს, რომ "ეს ჩვეულებრივი საბაზრო კონვერტაციაა. დღეს მყარი თანხა შესაძლოა ხვალ გაუფასურდეს, საბაზრო ეკონომიკაა და ყოველთვია არის რისკი".

რეფორმის რისკებზე საუბრობს ეკონომიკის დოქტორი თინა გელაშვილიც: „ვფიქრობ, რომ არაჩვეულებრივი იდეაა, მაგრამ გარანტიები არის ბუნდოვანი. როცა ხელისუფლება იცვლება, წინა ხელისუფლების დაწყებულ რეფორმებს სასწრაფოდ აჩერებენ და იწყებენ ახალს. ასე ვტრიალიებთ ერთ წრეზე. თუ იმის გარანტია იქნება, რომ დღეს მიღებულ სახელმწიფო რეფორმას ყველა მიესალმება და მომავალში სხვა ხელისულფლების დროს არ შეჩერდება, რა თქმა უნდა ნაკლები რისკი იქნება გაუმართლებლობის“.

მისივე აზრით, რეფორმა ნებაყოფლობითი უნდა იყოს ყველასთვის: "დაბალ ანაზღაურებადიან მოქალქეებში შეიძლება შიშის ფაქტორმა იმოქმედოს, რადგან მათთვის თითო ლარიც კი მნიშვნელობვანია".

დაგროვებით საპენსიო სისტემაში ჩართვას გეგმავს ასოციაცია "ტოლერანტის" ხელმძღვანელი ცირა მესხიშვილი. იგი იმ კატეგორიის პირთა შორის მოხვდა, ვინც სისტემას ნებაყოფლობით ირჩევს. ამბობს, რეფორმა კარგია, თუმცა მას თან ხარვეზებიც ახლავს, პირველ რიგში კი გასათვალისწინებელია მოსახლეობის სოციალური მდგომარეობა.

"ადამიანი, რომელიც 200 და 150 ლარს იღებს ხელფასს, როგორ დააგროვებს? მაშინ ჯერ კანონი უნდა გამოსულიყო მინიმალური ხელფასის განსაზღვრისთვის. ამის შემდეგ შეიძლებოდა 40 წლის ადამიანების ჩართვაც",– ამბობს ცირა მესხიშვილი.

რეფორმა არ მოსწონს და არც სისტემაში ჩართვას აპირებს ახალციხის ახალგაზრდული ცენტრის ხელმძღვანელი მაკა სუდაძე – "არაა მყარი მექანიზმები და ბევრ კითხვას პასუხგაუცემელს ტოვებს".

მისივე განმარტებით, არ არსებობს გარანტიები, რომლის მიხედვითაც, წლების შემედეგ დაგროვენბული პენსია ისევ თავად მოხმარდება: "რეფორმა ბუნდოვანია, ფული რამდენად დაცული იქნება წლების განმავლობაში და იგევე ხომ არ მოხდება რაც ჩვენს მშობლებს დაემართათ?!"
სუდაძე ამატებს, რომ რეფორმა შემოსავლების აკუმულირებისთვისაა, რათა სახელმწიფოს დამატებითი თანხა გაუჩნდეს.

"ძლიან ბუნდოვანია ის რასაც პირდებიან მოსახლეობას: როგორ მოხდება თანხის აკუმულირება, შენახვა, დაბანდება და ა.შ. ვფიქრობ, რომ ადამიანებს უნდა ჰქონდეთ არჩევანი, ჩაერთონ ამ სახელმწიფო პროგრამაში ან არ ჩაერთონ. ამ ფორმით და ამ სახით, როგორც არის წარმოდგენილი ეს რეფორმა არ მომწონს", – ამბობს არასამთავრობო ორგანიზაცია "დემოკრატ მესხთა კავშირის" ხელმძღვანელი გია ანდღულაძე და ამატებს, რომ სისტემაში ჩართვას არ აპირებს.

არჩევანის საშუალებისა და საკუთარი სურვილის საწინააღმდეგოდ, სისტემაში ავტომატურად ჩაერთო "სასოფლო საკონსულტაციო ცენტრის" დირქტორი გურამ ჯინჭველაძე. სისტემის იდეა მოსწონს, თუმცა ამბობს, რომ არსებობს რისკ–ფაქტორები, მათგან ყველაზე მწვავე კი ინფლაციისა და დაბანდებული ფულის მოხმარების საფრთეებია: "რეფორმა ინფლაციის მაჩვენებელს, როგორც პრობლემას არ ითვალისწინებს. 30 წლის მერე ვალუტა როგორი იქნება არავინ იცის. შეიძლება 500 ლარი იყოს დღევანდელი 10 ლარი, შეიძლება პირიქით. ასევე, შესაძლებელია ამ ფულის არასწორი განკარგვა მოხდეს და პენსიის მიღება კითხვის ნიშნის ქვეშ დადგეს", – განმარტავს გურამ ჯინჭველაძე.

საპენიო დაგროვებითი საპენსიო სისტემა ძალაში 2019 წლის იანვრიდან შევიდა. რეფორმის მიხედვით, მოქალაქეს საშუალება აქვს თავისი პენსია თვითონ დააგროვოს, წლების განმავლობაში დაგროვებული თანხა კი საპენსიო ასაკის მიღწევისას უკან დაუბრუნდება. პარალელურად იარსებებს დღევანდელი პენსიების გაცემის სისტემაც, ანუ სოციალური პენსიაც. დაგროვებითი საპენსიო სისტემის შემოღება კი "ღირსეული სიბერის შექმნას" უკავშირდება.

დასაქმებულის საპენსიო ანგარიშზე ყოველთვიურად დაუბეგრავი ხელფასის 6% გროვდება. აქედან 2% დასაქმებულის ხელფასიდან აკლდება, 2%–ს დამსაქმებელი იხდის, დარჩენილი 2%–ს კი - სახელმწიფო.

დამსაქმებელი დაგროვებით საპენსიო სქემაში თანხის არ შეტანის შემთხვევაში პირველ ჯერზე 500 ლარით, განმეორებით შემთხვევაში კი 1000 ლარით დაჯარიმდება.

საპენსიო სქემის განხორციელებაზე და ადმინისტრირებაზე პასუხისმგებელი იქნება საპენსიო სააგენტო. პირის გარდაცვალების შემთხვევაში დაგროვებული თანხა მემკვიდრეს გადაეცემა.

[თორნიკე ზაზაძე, ახალციხე]