კიბოს პოპულაციური რეგისტრის 2015–2017 წლების სტატისტიკის მიხედვით, ახალციხის მუნიციპალიტეტი ავადობის მაჩვენებლით საქართველოში
მეორე ადგილზეა. აქ 344 რეგისტრირებული შემთხვევა ფიქსირდება.
ონკოლოგებს უჭირთ იმაზე საუბარი, თუ რა შეიძლება იყოს კონკრეტულად ახალციხეში კიბოს ავადობის მაღალი მაჩვენებელის მიზეზი.
„ჯერჯერობით ჩვენ გვაქვს მხოლოდ სტატისტიკა, თუმცა ამისი ანალიზი არ არის გაკეთებული, ამიტომ კონკრეტულად რაიმეს თქმა გამომწვევ მიზეზებზე ძნელია. ეს შეიძლება გამოიწვიოს ყველაფერმა: გარემომ, კვებამ, მოსახლეობის საშუალო ასაკმა, თამბაქოს მოწევამ და ა.შ. ერთი კონკრეტული მიზეზი არ არის“, – ამბობს საქართველოს ონკოლოგთა სამეცნიერო საზოგადოების წევრი რემა ღვამიჩავა.
ექიმი ონკო–ჰემატოლოგი ქეთი ცინცაძე, რომელიც თბილისში, სამედიცინო ცენტრში „MediClub Georgia” მუშაობს აცხადებს, რომ ბოლო დროს მიმართვიანობა გაზრდილია, თუმცა არა მხოლოდ ახალციხიდან.
მისივე თქმით, არ არსებობს კონკრეტული ფაქტორები, რომლებიც შეიძლება კიბოს გამომწვევ უტყუარ მიზეზად მივიჩნიოთ: „რასაკირველია, მნიშნელოვანია მოწევა, ასევე, ზოგიერთი დაავადების დამტკიცებულ ეტიმოლოგიურ ფაქტორად ითვლება თუ დიდი ხნის განმავლობაში, შხამქიმიკატებთან ყოველდღიური ურთიერთობა გვაქვს. აღსანიშნავია მემკვიდრეობითი ფაქტორიც. მაგალითად, ძუძუს კიბოს განვითარების გაცილებით მაღალ რისკ ჯგუფშია ის ადამიანი, რომლის დედას, დეიდას, ან ბებიას ძუძუს კიბო ჰქონდა“.
გენეტიკური ფაქტორის მნიშვნელობას უსვამს ხაზს ონკოლოგი დავით ჯინჭველაძეც: „გენეტიკური ანალიზი საქართველოში სულ 2–3 ადგილზე კეთდება. რამდენი ადამიანის მშობელს აქვს ძუძუს კიბო და რამდენს აქვს გაკეთებული გენეტიკური ანალიზი? თითქმის არავის. არადა ჯანდაცვა მაგას აფინანსებს 70%–ით და დაახლოებით 550 ლარია გადასახდელი“.
მისივე თქმით, კიბოს ერთ–ერთი გამომწვევი მიზეზი შეიძლება იყოს ატმოსფეროს დაბინძურებაც: „თუმცა, 100%–იანი სიზუსტით ვერ ვიტყვით, რომ რახან ჰაერი დაბინძურებულია, მაგალითად, ამის გამო ძუძუს კიბო ჩნდება ხალხში, მაგრამ ეს ნამდვილად ახდენს გავლენას“.
ჯინჭველაძე თბილისში, “წმინდა იოანე მოწყალეს სახელობის პრივატ კლინიკაში“ მუშაობს და ამბობს, რომ ახალციხიდან ბევრი პაციენტი ჰყავს. მისივე თქმით, ავადობის მაჩვენებელი, არა მხოლოდ ერთ მუნიციპალიტეტში, არამედ მთელს სამცხე–ჯავახეთში საკმაოდ მაღალია. სამაგიეროდ დაბალია რაოდენობა მათი, ვინც პრევენციის მიზნით ახალციხეში სკრინინგ ცენტრს მიმართავს: „კახეთისგან განსხვავებით, სამცხე–ჯავახეთში და კონკრეტულად ახალციხეში სკრინინგ ცენტრებში თვითმიმართვიანობის კულტურა ძალიან დაბალია. მაგალითად, ნინოწმინდაში როცა დავდიოდი, ვუხსნიდი, რომ უახლოესი სკრინინგ ცენტრი ახალციხეში ჰქონდათ, მაგრამ ხალხმა საერთოდ არ იცოდა მისი არსებობის შესახებ“.
ონკოლოგები განსაკუთრებულ ყურადღებას სწორედ ადრეულ დიაგნოსტიკაზე ამახვილებენ და ამბობენ, რომ 40 წელს ზევით ყველა ქალმა აუცილებად უნდა გაიაროს სკრინინგი: „ძალიან კარგია, რომ სკრინინგ ცენტრები არსებობს. ეს ეხება არა მარტო ძუძუს, არამედ გინეკოლოგიასაც. რაც შეეხებათ მამაკაცებს, 50 წლის ასაკიდან ზევით მათ უნდა გამოიკვლიონ წინამდებარე ჯირკვალი, ნაწლავი და სხვა ორგანოები“.
კიბოს პოპულაციის რეგისტრის მიხედვით, ახალციხის მუნიციპალიტეტში ქალებში ყველაზე მეტად სწორედ ძუძუს კიბოა გავრცელებული.
ონკოლოგები ძუძუს კიბოზე საუბრისას ორი კატეგორიას გამოყოფენ: ავადობა ქალებში მენოპაუზამდე და მენოპაუზის შემდეგ.
„მენსტრუაცია შენარჩუნებულ ქალებში მიზეზი შეიძლება იყოს გინეკოლოგიური პათოლოგია; გარდა ამისა, როდესაც ქალი არ არის მრავალშვილიანი და ჰყავს ერთი შვილი, ეს არის ასევე პრობლემა, იმიტომ რომ რაც უფრო დიდხანს არის საკვერცხე გამოთიშული მუშაობიდან, ძუძუს კიბოს რისკი მით უფრო ნაკლებია“, – ამბობს ონკოლოგი დავით ჯინჭველაძე.
მისივე თქმით, რისკი იმისა, რომ ძუძუს კიბო მრავალშვილიან დედას დაემართოს, ძალიან ნაკლებია, ხოლო ვისაც შვილი არ ჰყავს, გაცილებით მაღალი: „რაც შეეხება მენოპაუზის პერიოდს, იმ ქალებში, რომლებსაც მენსტრუაცია აღარ აქვთ, ყველაზე ხშირია ტრავმული ძუძუს კიბო, მაგალითად, მიჯახებით, დაჟეჟვით, წაქცევით, მკერდის დარტყმით და ა.შ“.
რატომ გამოიკვეთა ახალციხის მუნიციპალიტეტში ავადობის მაღალი მაჩვენებელი, ამაზე საუბარი ახალციხეში მოქმედ საავადმყოფოებში დასაქმებულ ექიმებსაც უჭრით. ახალციხის საზოგადოებრივ ცენტრში კი ამბობენ, რომ სტატისტიკას, რომელიც დაავადებათა კონტროლის ცენტრმა გამოაქვეყნა ანალიზი და შესწავლა სჭირდება.
„კარგი იქნება თუკი ვინმე გააკეთებს გამომწვევი მიზეზების ანალიზს და გვეცოდინება თუ რისის გაკეთებაა წინასწარ შესაძებელი“, – ამბობს ახალცხის საზოგადოებრივი ჯანდაცვის ცენტრის ხელმძღვანელი ფატი ხაბულიანი.
რაც შეეხება დაავადებათა კონტროლის ეროვნულ ცენტრს, მათ კითხვებზე პასუხების მისაღებად წერილობით მიმართვა გვთხოვეს. რედაქცია უწყებიდან პასუხს ამ დრომდე ელოდება.
დაავადებათა კონტროლისა და საზოგადოებრივი ჯანმრთელობის ეროვნულმა ცენტრმა, კიბოს რეგისტრის 2015–2017 წლის მონაცემები გამოაქვეყნა. რომლის მიხედვითაც ოზურგეთის შემდეგ, ახალციხეში გავრცელების ყველაზე მაღალი მაჩვენებელი ფიქსირდება.
[თაკო ფეიქრიშვილი, ახალციხე]