‘სამშობლო, რომელიც შორია’ – 72 წელი გადასახლებიდან

მუსლიმი მესხები ორგანიზაცია „ტოლერანტის“ ოფისში შეიკრიბნენ. დისკუსიამდე შეკრებილებმა ფილმი იხილეს, სახელწოდებით – „სამშობლო, რომელიც შორია“.

40-წუთიან დოკუმენტურ ფილმში, მუსლიმი მესხების წარსული და დღევანდელობაა ასახული: დეპორტაცია, - სტალინის ბრძანებით ერთ ღამეში დაცლილი სამცხე-ჯავახეთის 220 სოფელი; ცხოვრება შორეულ და უცხო მხარეში; წინაპრების ოცნებადქცეული სურვილი - დაბრუნება ისტორიულ სამშობლოში და სამშობლო - სადაც დაბრუნებულებს არაერთი პრობლემა ხვდებათ.

დოკუმენტური ფილმი სამცხე-ჯავახეთის რეგიონული ასოციაცია "ტოლერანტის“ დაკვეთით მომზადდა. ფილმის სცენარის ავტორი მარინე გერმანიშვილი, დამდგმელი რეჟისორი კი სანდრო ვახტანგოვია.

ფილმის სცენები გადაღებულია თბილისში - გლდანის საერთო საცხოვრებელში, ოკუპაციის მუზეუმში, ოზურგეთში - ნასაკირალში, სამცხე-ჯავახეთში და აზერბაიჯანში.

„ეს არის ქართველი ერის ტრაგედია, დიდი ტკივილია ამის გახსენება“, – გვითხრა ფილმის დასრულების შემდეგ სარვარ საფაროვმა.
სარვარ საფაროვის ისტორიული გვარი ლაზიშვილია. ის საქართველოდან გადასახლებული მუსლიმი მესხების შთამომავალია. აზერბაიჯანიდან ისტორიულ სამშობლოში რეპატრიაციის კანონის მიღების შემდეგ, 2008 წლის მაისში დაბრუნდა და ახალციხეში დასახლდა. სახლი საკუთარი ფულით იყიდა და ოჯახიც საცხოვრებლად აქ გადმოიყვანა.

1944 წლის ნოემბრის ღამეს, სტალინის განკარგულებით, მესხეთიდან ციმბირსა და ცენტრალურ აზიაში 120 ათასამდე მესხი გადაასახლეს. გზაში რამდენიმე ათასი ადამიანი დაიღუპა. საქართველოდან მათი აყრის მიზეზი სტალინის ეჭვები იყო, რომ მტრის შემოსევის შემთხვევაში, მუსლიმი მესხები საბჭოთა არმიის საწინააღმდეგო პოზიციას დაიკავებდნენ.

1999 წელს, ევროსაბჭოში გაწევრიანებისას, საქართველომ მუსლიმი-მესხების რეპატრიაციის ვალდებულება აიღო. 2007 წელს საქართველომ მიიღო კანონი რეპატირაციის შესახებ, რომელიც მესხებისთვის რეპატრიანტის სტატუსისა და მოქალაქეობის მინიჭების პროცეურებს არეგულირებს.

„იურიდიულად სახელმწიფოს ყველა ვალდებულება შესრულებული აქვს, თუმცა, პრობლემები მაიც რჩება. ეს კი ძირითადად კვლავ მოქალაქეობის მინიჭების საკითხს ეხება“, – ამბობს ცირა მესხიშვილი, ასოციაცია „ტოლერანტის“ ხელმძღვანელი, რომელიც ამ დისკუსიის ორგანიზატორი იყო.

[მარიამ ბარძიმაძე, ახალციხე]